2. گستره وسايل معنوى‏
وسايلى كه انسان مى‏تواند با آنها به درگاه الهى تقرّب جويد و به كمك آنها موانع تكامل را از سر راه خويش بردارد، فراوانند. به‏طور كلّى هر چه مورد رضاى خدا باشد، اعمّ از ايمان به خدا و پيامبر، جهاد در راه خدا، عباداتى از قبيل نماز، زكات، روزه، حج، صله رحم، انفاق در راه خدا و خلاصه هر كار خيرى مى‏تواند وسيله تكامل و تقرّب واقع شود.حضرت على (ع) در تبيين گستره وسايل مى‏فرمايد:
برترين وسايلى كه جويندگان قرب الهى مى‏توانند به آن تمسّك جويند عبارت است از:تصديق و اعتراف به يگانگى خدا و رسالت فرستاده او؛ جهاد در راه خدا كه موجب سربلندى اسلام است؛ كلمه اخلاص (لا الهَ الَّا اللَّهُ) كه مقتضاى فطرت است؛ بر پا داشتن نماز كه نشانه شريعت دين اسلام است؛ پرداخت زكات كه قدر معيّنى است و پرداخت آن واجب است؛ روزه ماه مبارك رمضان كه سپرى از عذاب دوزخ است؛ حجّ و عمره خانه خدا كه موجب از بين رفتن و شستن روح از پليدى گناه است؛ صله رحم كه ثروت را مى‏افزايد و عمر انسان را زياد مى‏كند؛ صدقه پنهان كه گناه را مى‏پوشاند؛ صدقه آشكار كه مرگ بد را دفع مى‏كند و سرانجام به جا آوردن هر كار خوب و پسنديده ديگر كه انسان را از فروافتادن در دامان ذلّتها و بدبختيها نگاه مى‏دارد .... «1»