الف. فردى
در اسلام پارهاى از دستورالعملهاست كه به تك تك افراد مربوط مىشود و انسانها يا بهطور الزامى (واجب) مكلّف به انجام آن اعمالند، مانند نماز، روزه، حج و ... يا بهطور غير الزامى (مستحب) كه برخى از آنها عبارت است از:
1. نظم در واجبات: اسلام براى نظم و برنامهريزى در كارهاى فردى و اجتماعى اهمّيت ويژهاى قائل شده است؛ تا آنجا كه حضرت امير المؤمنين (ع) در بستر شهادت به دو فرزند خود، امام حسن و حسين (ع) فرمود: «اوصيكُما وَ جَميعَ وُلْدى وَ اهْلى وَ مَنْ بَلَغَهُ كِتابى بِتَقْوَى اللَّهِ وَ نَظْمِ امْرِكُمْ» «2»شما و همه فرزندانم و كسانم و آنرا كه نامهام به او رسد، به ترس از خدا و نظم در كارها سفارش مىكنم.
2. حفظ شرايط و اجزاء: بهجا آوردن واجبات به شكلى صحيح و بر طبق دستور شرع از ديگر موارد اهتمام به واجبات است. از اين رو، اگر شرايط آن عبادت را رعايت نكنيم، مثلًا چيزى بر اجزاى آن عبادت بيفزاييم، يا كم كنيم، چهبسا موجب بطلان آن عبادت شود. راجع به اين موارد در رسالههاى عمليّه به تفصيل سخن به ميان آمده است.
3. حضور قلب: خضوع و خشوع و حضور قلب دربرابر خداوند بزرگ در اداى واجبات از ديگر مصاديق بارز اهتمام شمرده شده است.
رسول گرامى اسلام (ص) مىفرمايد: «لا تَلْتَفِتُوا فى صَلاتِكُمْ فَانَّهُ لا صَلاةَ لِمُلْتَفِتٍ ...» «1»در نمازتان به غير خدا توجّه نكنيد؛ زيرا براى كسى كه به غير خدا توجّه دارد، نماز [كامل] ى نيست.
|