3. نقش دعا در تكامل انسان‏
در ميان اسباب و وسايلى كه تقرّب انسان به درگاه الهى را موجب مى شوند، دعا مهم‏ترين نقش را دارد. از اين رو پروردگار متعال مى‏فرمايد: «وَ اذا سَأَلَكَ عِبادى‏ عَنّى‏ فَانّى‏ قَريبٌ اجيبُ دَعْوَةَ الدَّاعِ اذا دَعانِ فَلْيَسْتَجيبُوا لى‏ وَلْيُؤْمِنُوا بى‏ لَعَلَّهُمْ يَرْشُدُونَ» (بقره: 186).
هنگامى كه بندگان من از تو درباره من سؤال كنند. [بگو:] من نزديكم! دعاى دعا كننده را به هنگامى كه مرا مى‏خواند، پاسخ مى‏گويم! پس بايد دعوت مرا بپذيرند و به من ايمان بياورند تا راه يابند و به مقصد برسند.عبادت دامنه‏اى گسترده دارد و در قالبها و صورتهاى گوناگونى تحقّق مى‏يابد، امّا رسول خدا (ص) دعا را خالص‏ترين عبادت معرّفى كرده مى‏فرمايد: «الدُّعاءُ مُخُّ الْعِبادَةِ» «1»دعا مغز و حقيقت عبادت است.چنانكه حضرت باقر (ع) نيز آن را بهترين عبادت مى‏داند: «افْضَلُ الْعِبادَةِ الدُّعاءُ» «2»بهترين عبادت، دعاست.نيروى تكامل‏بخشىِ دعا به حدّى است كه به برخى از مدارج كمال و قرب الهى، جز به وسيله دعا نمى‏توان رسيد. امام صادق (ع) در اين خصوص مى‏فرمايد: «انَّ عِنْدَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ مَنْزِلَةً لا تُنالُ الَّا بِمَسْأَلَةٍ» «3»همانا نزد خداوند عزّ و جل منزلت و مقامى است كه جز به‏وسيله دعا بدان نمى‏توان رسيد.