الف. مثبت
1. مقدم داشتن ديگران بر خود، هر چند به چيز اندك، در روايات اسلامى امرى پسنديده شمرده شده است، «2» امير مؤمنان، على (ع)، در خطبه متقين مىفرمايد: «نَفْسُهُ مِنْهُ فى عَناءٍ وَالنَّاسُ مِنْهُ فى راحَةٍ» «3» [متقى كسى است كه] نفس او (بهواسطه سختگيريهاى خودش) از او در رنج است و مردم از ناحيه او در آسايشاند.
2. مقدم داشتن خواست الهى بر هواى نفس «4» همانند كار حضرت يوسف (ع) كه با مقدم داشتن خواست خدا آبروى خود را حفظ كرد و زندان را بر معصيت ترجيح داده: فرمود: «رَبِّ السِّجْنُ احَبُّ الَىَّ مِمَّا يَدْعُونَنى الَيْهِ» (يوسف: 33)پروردگارا! زندان براى من دوست داشتنىتر از چيزى است كه زنها مرا بدان مىخوانند.امام باقر (ع) فرمود: خداوند بزرگ مىفرمايد:به عزت و جلال و شرف و بلندى مقامم سوگند! كه هيچ بنده مؤمنى خواست مرا بر خواست خود، در يكى از امور دنيا برنگزيند، جز آنكه بىنيازى را در وجودش قرار دهم و همّتش را متوجه آخرت سازم و آسمانها و زمين را عهدهدار روزىاش گردانم و خودم برايش پشت سَرِ تجارت هر تاجرى هستم. «5»
3. روح سلحشورى، فداكارى و از خودگذشتگى كه سربازان اسلام براى اعتلاى كلمه حق وآيين توحيدى از خود نشان مىدهند، از ديگر موارد ايثار مثبت است. قرآن كريم نيز ايثارگران را كه از همه چيز دنيا گذشته، جان بر كف به ميدان نبرد مىشتابند، با عبارت «... فَضَّلَ اللَّهُ الُمجاهِدينَ عَلَى الْقاعِدينَ اجْراً عَظيماً» «1» (نساء: 95) ستوده، كارشان را يك معامله الهى مىداند. «2»
4. ترجيح حق بر باطل گرچه در ظاهر به ضرر انسان باشد، يكى ديگر از جنبههاى مثبت ايثار به شمار مىآيد امام صادق (ع) مىفرمايد: «انَّ مِنْ حَقيقَةِ الْايمانِ انْ تُؤْثِرَ الْحَقَّ وَ انْ ضَرَّكَ عَلَى الْباطِلِ وَ انْ نَفَعَكَ ...» «3»از حقيقت ايمان، آن است كه حق را- گرچه به زيان توست- بر باطل- گرچه به سود توست- ترجيح دهى.
|