الف. مثبت‏
1. مقدم داشتن ديگران بر خود، هر چند به چيز اندك، در روايات اسلامى امرى پسنديده شمرده شده است، «2» امير مؤمنان، على (ع)، در خطبه متقين مى‏فرمايد: «نَفْسُهُ مِنْهُ فى‏ عَناءٍ وَالنَّاسُ مِنْهُ فى‏ راحَةٍ» «3» [متقى كسى است كه‏] نفس او (به‏واسطه سختگيريهاى خودش) از او در رنج است و مردم از ناحيه او در آسايش‏اند.

2. مقدم داشتن خواست الهى بر هواى نفس «4» همانند كار حضرت يوسف (ع) كه با مقدم داشتن خواست خدا آبروى خود را حفظ كرد و زندان را بر معصيت ترجيح داده: فرمود: «رَبِّ السِّجْنُ احَبُّ الَىَّ مِمَّا يَدْعُونَنى‏ الَيْهِ» (يوسف: 33)پروردگارا! زندان براى من دوست داشتنى‏تر از چيزى است كه زنها مرا بدان مى‏خوانند.امام باقر (ع) فرمود: خداوند بزرگ مى‏فرمايد:به عزت و جلال و شرف و بلندى مقامم سوگند! كه هيچ بنده مؤمنى خواست مرا بر خواست خود، در يكى از امور دنيا برنگزيند، جز آنكه بى‏نيازى را در وجودش قرار دهم و همّتش را متوجه آخرت سازم و آسمانها و زمين را عهده‏دار روزى‏اش گردانم و خودم برايش پشت سَرِ تجارت هر تاجرى هستم. «5»

3. روح سلحشورى، فداكارى و از خودگذشتگى كه سربازان اسلام براى اعتلاى كلمه حق وآيين توحيدى از خود نشان مى‏دهند، از ديگر موارد ايثار مثبت است. قرآن كريم نيز ايثارگران را كه از همه چيز دنيا گذشته، جان بر كف به ميدان نبرد مى‏شتابند، با عبارت «... فَضَّلَ اللَّهُ الُمجاهِدينَ عَلَى الْقاعِدينَ اجْراً عَظيماً» «1» (نساء: 95) ستوده، كارشان را يك معامله الهى مى‏داند. «2»

4. ترجيح حق بر باطل گرچه در ظاهر به ضرر انسان باشد، يكى ديگر از جنبه‏هاى مثبت ايثار به شمار مى‏آيد امام صادق (ع) مى‏فرمايد: «انَّ مِنْ حَقيقَةِ الْايمانِ انْ تُؤْثِرَ الْحَقَّ وَ انْ ضَرَّكَ عَلَى الْباطِلِ وَ انْ نَفَعَكَ ...» «3»از حقيقت ايمان، آن است كه حق را- گرچه به زيان توست- بر باطل- گرچه به سود توست- ترجيح دهى.