خلاصه درس‏
حدّ ميانى ترس و بى باكى، شجاعت است و همچون ديگر مفاهيم اخلاقى با ضدخود بازشناخته مى‏شود. در ارزش معنوى آن، همين بس كه قرآن كريم پيامبر اسلام و اصحاب خاصش را با اين ويژگى معرفى مى‏كند و آنان را شجاع مى‏داند.شجاعت، صفتى است كه نام و ياد صاحبش را در طول تاريخ زنده نگاه مى‏دارد.حمزه سيد الشّهداء از جمله شجاعان است او براى شجاعت كم نظيرش، «اسد الله» لقب گرفت و با اين صفت، در چهره تاريخ جاودان گشت.شجاعت براى هر كس زيبنده و براى نظاميان زيبنده‏تر، بلكه امرى حياتى و ضرورى است و بدون آن از تسليحات پيشرفته نظامى هم نمى‏توان به خوبى بهره برد. جنگ، صحنه نمايش شجاعت شجاعان است.شجاعت از عزّت نفس و قوّت قلب، و ترس از ضعف نفس و ذلت پذيرى برمى‏خيزد. دليرمردان در گفتار و عمل از گرايش‏هاى ننگ آور دورى مى‏جويند و با دوست و دشمن، با كرامت نفس رو به رو مى‏شوند؛ كسى كه از كارهاى زشت و زننده بيشتر بپرهيزد، شجاعت او نيز بيشتر است.پايدارى در برابر مشكلات و پيامدهاى گوناگون جنگ، قاطعيت و شدّت عمل در برابر دشمن از نشانه‏هاى عينى و انفكاك‏ناپذير شجاعت است. آنان كه در مقابل سختى‏هاى جنگ توان مقاومت ندارند، در رودر رويى با دشمن نيز ناتوانند.توجيه افراد و تبيين اهداف جنگ از مؤثرترين راه‏هاى تشجيع رزمندگان است كه گاهى به طور علنى انجام مى‏شود؛ همان روشى كه عبدالله بن رواحه در جنگ موته به كار گرفت. و گاهى به طور سرّى صورت مى‏گيرد؛ شيوه‏اى كه عمار ياسر در جنگ صفين برگزيد.