|
اقسام صبر
امام على عليه السلام درباره اقسام صبر مىفرمايد:
«الصَّبْرُ ثَلاثَةٌ الصَّبْرُ عَلَى الْمُصيبَةِ وَ الصَّبْرُ عَلَى الطَّاعَةِ وَ الصَّبْرُ عَنِ الْمَعْصِيَةِ» «1»صبر بر سه گونه است: صبر بر مصيبت و صبر بر اطاعت و صبر در خويشتندارى ازگناه.برداشت ما از بخشى از سخن گرانمايه امام اين است كه انسان در مسير تكاملى خويش علاوه براستقامت و پايدارى براوامرالهى در برابر دو دسته از عوامل بازدارنده نيز بايد شكيبا باشد:
1- عوامل بيرونى: كه عبارتند از: سختىها، فشارها، توطئهها و تهاجم دشمن در صحنههاى فرهنگى، سياسى، اقتصادى، روانى و نظامى.
2- عوامل درونى: كه عبارتند از: عواملى كه موجب انحراف و گناه و دورى از قرب خداوند مىشوند و يا انسان را از طىّ مراتب بالاتر باز مىدارند. هر يك از عوامل يادشده به طور مشروح در آيات، روايات و كتابهاى اخلاقى مورد بحث قرار گرفته و لزوم صبر در برابر آنها نيز مورد تأكيد واقع شده است؛ چنان كه قرآن درباره صبر در برابر عوامل بيرونى مىفرمايد:
«وَ لَقَدْ كُذِّبَتْ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِكَ فَصَبَرُوا عَلى ما كُذِّبُوا وَ اوذُوا حَتّى اتاهُمْنَصْرُنا ...» «2»پيش از تو پيامبرانى تكذيب شدند و در برابر تكذيبها صبر و استقامت ورزيدند و [در اين راه] آزار ديدند تا يارى ما به آنان رسيد.همچنين درباره متّقيان واقعى مىفرمايد: «... وَ الصَّابِرينَ فِى الْبَأْساءِ وَ الضَّرَّاءِ وَ حينَ البَأْسِ اولئِكَ الَّذينَ صَدَقُوا وَاولئِكَ هُمُ الْمُتَّقُونَ» «1»و كسانى كه در برابر محروميتها و بيمارىها و در ميدان جنگ پايدارى مىكنند، راستگوى واقعى هستند. اينانند متقيان.اميرمؤمنان عليه السلام در حديثى به عوامل بيرونى و درونى اشاره كرده، مىفرمايد: «الصَّبْرُ صَبْرانِ صَبْرٌ فِى الْبَلاءِ حَسَنٌ جَميلٌ وَ احْسَنُ مِنْهُ الصَّبْرُ عَنِ الَمحارِمِ» «2»صبر بر دو گونه است: صبر در بلا [و مصيبت] كه زيبا و پسنديده است و آن صبرى كه زيباتر و بهتر از اين است، صبر در برابر گناهان است.
|