الف- غيرت دينى‏
مراد از «غيرت دينى» حسّاسيت شخص مسلمان است نسبت به كيان اسلام و آنچه بدان مربوط مى‏شود او، با تمام توان در حفظ حرمت آن مى‏كوشد و از كوچك‏ترين تعرّضى نسبت بدان جلوگيرى مى‏كند بر اين اساس، جهاد، امر به معروف و نهى از منكر، سفارش به حق و صبر، تعليم و تعلّم و ... مى‏تواند در گستره غيرت دينى قرار گيرد، چرا كه هر يك از امور ياد شده، از سويى در تحكيم احكام اسلام مؤثر است و از سوى ديگر با ضدّ خود سرِ ستيز دارد.قرآن مجيد با لحنى تحريك‏آميز از مسلمانان مى‏خواهد كه ضمن تقويت غيرت دينى خويش، در جاى بايسته، آن را به كار گيرند و از اسلام و مسلمانان دفاع كنند: «وَ مالَكُمْ لا تُقاتِلُونَ فى‏ سَبيلِ اللَّهِ وَ الْمُسْتَضْعَفينَ مِنَ الرِّجالِ وَ النِّساءِ وَ الْوِلْدانِ» «1»شما را چه شده كه در راه خدا و مردان و زنان و كودكان مستضعف نمى‏جنگيد؟!لحن اين آيه شريفه، نشان دهنده اين است كه جنگيدن در راه خدا و رهايى مستضعفان، خواستِ خدا و لازمه مسلمانى است كه اگر انجام نپذيرد، دور از انتظار و مورد اعتراض خداوند است.اميرمؤمنان عليه السلام نيز غيرت را عين ديانت دانسته، مى‏فرمايد: «غَيْرَةُ الرَّجُلِ ايمانٌ» «2»غيرت مرد، ايمان است.همه غزوه‏ها و سريّه‏هاى پيامبر صلى الله عليه و آله جنگ‏هاى سه گانه اميرمؤمنان عليه السلام مبارزه و صلح تحميلى امام مجتبى عليه السلام و حماسه جاويد عاشورا و مبارزه‏هاى بى امان پيشوايان معصوم و علماى درد آشنا در طول تاريخ، رنگ «غيرت دينى» داشته است. حتى پيامبر صلى الله عليه و آله ازاين كه مردم ايمان نمى‏آوردند، چنان در رنج بود كه خداوند خطاب بدو مى‏فرمايد:
«لَعَلَّكَ باخِعٌ نَفْسَكَ الَّا يَكُونُوا مُؤْمِنينَ» «1»شايد تو، از اين كه [مردم‏] ايمان نمى‏آوردند، خود را هلاك سازى!همچنين امام على عليه السلام از اين كه مسلمانان نسبت به اجراى احكام اسلام و جهاد در راه خدا، بى‏تفاوت بودند چنان نگران بود كه از خدا براى آنان مرگ را طلب كرد: «... قاتَلَكُمُ اللَّهُ لَقَدْ مَلَئْتُمْ قَلْبى‏ قَيْحًا وَ شَحَنْتُمْ صَدْرى‏ غَيْظًا ...» «2»خدا مرگتان دهد كه دلم را چركين كرديد و سينه‏ام را از خشم آكنديد!همچنين فرمود: «... وَ لَوَدِدْتُ انَّ اللَّهَ فَرَّقَ بَيْنى‏ وَ بَيْنَكُمْ وَ الْحَقَنى‏ بِمَنْ هُوَ احَقُّ بى‏ مِنْكُمْ ...» «3»دوست دارم كه خدا ميان من و شما جدايى افكند و به كسى كه سزاوارتر از شما به من است، ملحقم سازد.