اخلاق نظامى‏
هر يك از فضايل اخلاقى، نشان از درجه‏اى از كمال انسانى است كه همه مردم بايد بدان آراسته باشند؛ چنان كه پيراستگى از رذايل اخلاقى نيز چنين است. ضرورت آراستگى به خوبى‏ها و پيراستگى از زشتى‏ها، امرى فراگير است. در اين ميان، هيچ كس، مستثنا نيست گر چه ممكن است همه مردم مجال كسب هر فضيلتى را نيابند. به عنوان مثال، سخاوت براى انسان، يك فضيلت است، خواه ثروتمند باشد خواه نيازمند. ولى ثروتمند مى‏تواند چنين فضيلتى را در خود به وجود آورد در حالى كه شخص نيازمند مجال چنين كارى را كمتر مى‏يابد.حال اگر بگوييم كه سخاوت، بيشتر از آن ثروتمندان است، سخن به گزاف نگفته‏ايم در عين اين كه آن را از فقيران نيز سلب نكرده‏ايم. همچنين اگر بگوييم حلم، صفت دانشمندان است، عفت و پاكدامنى، زيبنده زنان است، منظور اين است كه چنين صفتى در عين فراگيرى، براى چنين صنفى، ضرورى‏تر و زيبنده‏تر است. از رسول اكرم صلى الله عليه و آله نقل شده كه فرموده‏اند: «الْعَدْلُ حَسَنٌ وَلكِنْ فِى الْامَراءِ احْسَنُ، السَّخاءُ حَسَنٌ وَ لكِنْ فِى الْاغْنِياءِ احْسَنُ الْوَرَعُ حَسَنٌ وَ لكِنْ فِى الْعُلَماءِ احْسَنُ، الصَّبْرُ حَسَنٌ وَ لكِنْ فِى الْفُقَراءِ احْسَنُ الَّتْوبَةُ حَسَنٌ وَ لكِنْ فِى الشَّبابِ احْسَنُ، الْحَياءُ حَسَنٌ وَ لكِنْ فِى النِّساءِ احْسَنُ.» «1»دادگرى [براى همه كس‏] نيكوست، ولى براى حاكمان نيكوتر است. سخاوت نيكوست، ولى براى ثروتمندان نيكوتر است. ورع نيكوست، ولى براى عالمان نيكوتر است.بردبارى نيكوست، ولى براى فقيران نيكوتر است. توبه نيكوست، ولى براى جوانان نيكوتر است، و حيا نيكوست ولى براى زنان نيكوتر است.اميرمؤمنان- صلوات اللّه عليه- نيز مى‏فرمايد: «زينَةُ الشَّريفِ التَّواضُعُ» «2»فروتنى، براى انسان شريف، زينت است.از اين دو حديث شريف استفاده مى‏شود كه برخى از فضايل اخلاقى، براى صنف و گروهى از مردم، ضرورى‏تر است؛ چنانكه از مفهوم آن نيز مى‏توان دريافت كه دورى جستن از برخى رذايل، براى بعضى افراد ضرورى‏تر است.
با توجه به آنچه ياد شد، نتيجه مى‏گيريم كه مراد از «اخلاق نظامى»، آن دسته از فضايل اخلاقى است كه براى نظاميان، ضرورتى بيشتر دارد و هر كس كه در اين صنف قرار دارد، بايستى به آن آراسته گردد. همچنين عبارت است از دورى از برخى رذايل، كه‏پيراستگى از آنها براى نظاميان ارجحيت دارد.