الف- پسنديده
1- مقدم داشتن ديگران بر خود، هر چند به چيز اندك، در روايات اسلامى امرى پسنديده شمرده شده است. «3» كسى كه ديگران را به آسانى بر خود مقدم مىكند و خود را براى آسايش ديگران به رنج مىاندازد، در صورتى كه ايثار او سبب ناراحتى و فشار بر فرزندان خودش نشود و نظام زندگىاش را به خطر نيفكند، ايثار پسنديده است.
اميرمؤمنان عليه السلام در خطبه متقين مىفرمايد: «نَفْسُهُ مِنْهُ فى عَناءٍ وَ النَّاسُ مِنْهُ فى راحَةٍ» «4» [متقى كسى است كه] جانش [به واسطه سختگيرىهاى خودش] از او در رنج است، ولى مردم از او در آسايشند.
2- مقدم داشتن خواست الهى بر هواى نفس «1»؛ مانند حضرت يوسف عليه السلام كه با مقدم داشتن خواست خدا، آبروى خود را نزد او حفظ كرد و زندان را بر معصيت ترجيح داد و فرمود: «رَبِّ السِّجْنُ احَبُّ الَىَّ مِمَّا يَدْعُونَنى الَيْهِ» «2»پروردگارا! زندان براى من دوست داشتنىتر از چيزى است كه زنان مرا بدان مىخوانند.خداوند نيز به واسطه اين ايثار، او را برگزيد و به مقامى عالى رسانيد؛ چنان كه برادرانش گفتند: «تَاللَّهِ لَقَدْ اثَرَكَ اللَّهُ عَلَيْنا» «3»به خدا سوگند كه خدا تو را بر ما برترى داد [و برگزيد].امام باقر عليه السلام مىفرمايد:خداوند بزرگ مىفرمايد: «وَ عِزَّتى وَ جَلالى وَ عَظَمَتى وَ بَهائى وَ عُلُوِّ ارْتِفاعى لا يُؤْثِرُ عَبْدٌ مُؤْمِنٌ هَواىَ عَلى هَواهُ فى شَىْءٍ مِنْ امْرِ الدُّنْيا الَّا جَعَلْتُ غِناهُ فى نَفْسِهِ وَ هِمَّتَهُ فى آخِرَتِهِ وَ ضَمَّنْتُ السَّماواتِ وَ الْارْضَ رِزْقَهُ وَ كُنْتُ لَهُ مِنْ وَراءِ تِجارَةِ كُلِّ تاجِرٍ» «4»
به عزت و جلال و شرف و بلندى مقامم سوگند كه هيچ بنده مؤمنى خواست مرا بر خواست خود، در يكى از امور دنيا برنگزيند، جز آن كه بىنيازى را در وجودش قرار دهم و همّتش را متوجه آخرت سازم و آسمانها و زمين را عهدهدار روزىاش گردانم و خود برايش پشت تجارت هر تاجرى هستم.
3- روح سلحشورى، فداكارى و از خود گذشتگى، كه سربازان اسلام براى اعتلاىكلمه حق و آيين توحيدى از خود نشان مىدهند، از موارد ايثار پسنديده است. قرآن كريم نيز ايثارگران را، كه از همه چيز دنيا گذشته، جان بر كف به ميدان نبرد مىشتابند، با بيان «... فَضَّلَ اللَّهُ الُمجاهِدينَ عَلىَ الْقاعِدينَ اجْرًا عَظيًما» «1» مىستايد و كارشان را تجارتى الهى مىداند. «2»نيروهاى نظامى و انتظامى بايد چنان باشند كه در صحنههاى مختلف ايثار، كرامت انسانى و گوهرهاى نفسانى خود را آشكار كرده، به پاسدارى و سربازى خويش، ارزش واقعى ببخشايند و زبان حالشان به اسلام و مسلمانان چنين باشد:
تو از سر من و جان من عزيزترى
بخيلم ار نكنم سر فدا و جان ايثار «3»
«سعدى»
4- ترجيح حق بر باطل گر چه به زيان خود انسان باشد، يكى ديگر از جنبههاى پسنديده ايثار است.
امام صادق عليه السلام مىفرمايد:
«انَّ مِنْ حَقيقَةِ الْايمانِ انْ تُؤْثِرَ الْحَقَّ وَ انْ ضَرَّكَ عَلَى الْباطِلِ وَ انْ نَفَعَكَ ...» «4»
از نشانههاى ايمان، آن است كه حق را- گر چه به زيان تو است- بر باطل- گر چه به سود تو است- ترجيح دهى.
|