ب- تعاون مخرّب
چنان كه به سامان رسانيدن كارهاى بزرگ و سازنده بدون تعاون، امكانپذير نيست، ارتكاب بسيارى از گناهان و جنايتها نيز بدون تعاون ميسّر نمىشود. منظور از تعاون مخرّب نيز همين است كه در زبان قرآن، با عنوان «تعاون بر اثم و عدوان»، محكوم و ممنوع شده است: «... لا تَعاوَنُوا عَلَى الْاثْمِ وَ الْعُدْوانِ» «4»بر گناه و تجاوز يكديگر را يارى نكنيد.با توجه به اين كه اين جمله در پى «تَعاوَنُوا عَلَى البِرِّ وَ التَّقْوى» آمده است، مىتوانگفت كه «اثم» و «عدوان»، در برابر «برّ» و «تقوا» قرار دارند و همان معناى وسيعى كه آن دو كلمه در تعاون سازنده دارند، اين دو كلمه نيز در تعاون مخرّب دارند و شامل هر گونه كارزشت مىشوند.خوددارى از تعاون مخرّب اگر مهمتر از تعاون سازنده نباشد، كمتر از آن هم نيست و اگر نيمى از كارهاى اجتماعى بسته به تعاون سازنده است، نيم ديگر آن نيز به نبود تعاون مخرّب وابسته است. بنابراين، مسلمانان موّظفند پابهپاى تعاون سازنده از تعاون مخرب فاصله بگيرند و هرگز كسى را در گناه و زشتى يارى نكنند و در هيچ شرايطى يكديگر را در كارهايى كه مورد خشم خدا و تنفّر عقل و شرع است، مدد نرسانند.چنانكه ياد شد، همه كارهاى زشت و ناپسند، در محدوده تعاون مخرّب قرار دارد.در سخنان معصومين عليهم السّلام به برخى از نمودهاى آن اشاره شده است كه اين درس را با ذكر نمونه هايى از آنها پايان مىبريم:امام على- صلوات اللّه عليه- در تفسير آيه: «يَوْمَ يَفِرُّ الْمَرْءُ مِنْ اخيهِ وَ أُمِّهِ وَ ابيهِ وَ صاحِبَتِهِ وَ بَنيهِ» «1» فرموده است: «اذا تَعاوَنُوا عَلَى الظُّلْمِ وَ الْعُدْوانِ فى دارِالدُّنْيا» «2»هنگامى كه مردم در سراى دنيا بر ستم و تجاوز همديگر را يارى كنند [دچار چنان سرنوشتى مىشوند].همان حضرت فرمود: «لا تُعِنْ قَوِيًّا عَلى ضَعيفٍ» «3»هيچ توانايى را عليه شخص ناتوان، يارى مكن.امام باقر عليه السلام از كتاب حضرت على عليه السلام چنين نقل مىكند: «... اذا جارُوا فِى الْحُكْمِ تَعاوَنُوا عَلَى الْاثْمِ وَ الْعُدْوانِ» «4»چون [قضات] در داورى ستم كنند، بر انجام گناه و تجاوز كمك كردهاند.
|