شرح صدر
شرح صدر، آمادگى روحى انسان براى پذيرش حقّ است، به طورى كه هر مطلب و پيشنهاد حقّى را بپذيرد و در برابر هر اعتقاد صحيحى تسليم گردد.شرح صدر، قلب را نرم و براى پذيرش حقّ مستعدّ مىسازد و با نور و روشنبينى همراه است و انسان به وسيله آن حق را از باطل تشخيص مىدهد. از اين رو، به عنوان مقدّمه و زمينهساز هدايت الهى شناخته مىشود. قرآن مجيد مىفرمايد: «فَمَنْ يُرِدِ اللَّهُ انْ يَهْدِيَهُ يَشْرَحْ صَدْرَهُ لِلْإِسْلامِ ...» «1»آن كس را كه خداوند بخواهد هدايت كند، سينهاش را براى (پذيرش) اسلام، گشاده مىسازد.امام صادق عليه السلام در بيان شرح صدر مىفرمايد: «إنَّ اللَّهَ إذا ارادَ بِعَبْدٍ خَيْراً شَرَحَ صَدْرَهُ لِلْإِسْلامِ، فَإذا اعْطاهُ ذلِكَ انْطَقَ اللَّهُ لِسانَهُ بِالْحَقِّ فَعَمِلَ بِهِ فَإذا جَمَعَ اللَّهُ لَهُ ذلِكَ تَمَّ لَهُ اسْلامُهُ» «2»هرگاه خداوند خير بندهاى را بخواهد، سينهاش را براى پذيرش اسلام مىگشايد و در سايه شرح صدر زبانش را به حق گويا مىسازد و او حقّ را در زندگى پياده مىكند.وقتى خداوند، چنين زمنيهاى را برايش گرد آورد، اسلامش كامل مىگردد.در مقابل شرح صدر، «ضيق صدر» و «سنگدلى» قرار دارد كه نشانه عدم آمادگى روحى انسان براى پذيرش حق است. ضيق صدر عامل گمراهى انسان است و از جمله آثارش آن است كه انسان را سنگدل مىكند و اگر حقى را بر زبان جارى سازد دلش مستعدّ پذيرش آن نيست. قرآن مجيد مىفرمايد: «... وَ مَنْ يُرِدْ انْ يُضِلَّهُ يَجْعَلْ صَدْرَهُ ضَيِّقاً حَرَجاً ...» «1»كسى را كه خداوند بخواهد (به خاطر اعمال خلافش) گمراه كند، سينهاش را سخت تنگ مىكند.امام صادق عليه السلام در وصف اين رذيله مىفرمايد: «وَ اذا لَمْ يُرِدِ اللَّهُ بِعَبْدٍ خَيْراً وَ كَلَهُ الى نَفْسِهِ، وَ كانَ صَدْرُهُ ضَيِّقاً حَرَجاً، فَإنْ جَرى عَلى لِسانِهِ حَقٌّ لَمْ يَعْقُدْ قَلْبُهُ عَلَيْهِ وَ اذا لَمْ يَعْقُدْ قَلْبُهُ عَلَيْهِ لَمْ يُعْطِهِ الْعَمَلُ بِهِ، فَاذَا اجْتَمَعَ ذلِكَ عَلَيْهِ حَتَّى يَمُوتَ وَ هُوَ عَلى تِلْكَ الْحالِ كانَ عِنْدَ اللَّهِ مِنَ الْمُنافِقينَ ...» «2»هرگاه خداوند براى كسى خيرى نخواهد، او را به خودش واگذار مىكند، سينهاش به سختى تنگ شده، اگر حقّى را هم بر زبان جارى سازد، با دل باور نمىكند و وقتى دل، حقّ را نپذيرفت (و در برابرش تسليم نشد) توفيق عمل به آن را پيدا نمىكند و در نتيجه در نزد خدا جزو منافقان به حساب مىآيد.
|