مرز عفو و انتقام
بديهى است همانگونه كه انتقامگيرى در همه جا و از همه كس، و بهخصوص در مواردى كه قانونى براى مجازات متخلّف وجود دارد، كارى ناپسند و زيانآور است، عفو و گذشت نيز در همه جا پسنديده و كارساز نيست و مدير بايد با درايت خاصّى مرز اين دو را تشخيص دهد و هر يك را در جاى مناسب، اعمال كند. قدر مشتركى كه به عنوان ملاك كلى عفو و انتقام مىتوان تعيين كرد، «ميزان تأثيرگذارى مثبت در فرد مجرم» است؛ به اين معنا كه بايد روحيه و قابليت مجرم را سنجيد؛ و تنها در صورتى از جرم او درگذشت كه عفو و گذشت، او را متنبّه كرده، از ارتكاب خلاف بازدارد. در غير اين صورت، چارهاى جز برخورد قاطع باقى نمىماند. امير مؤمنان عليه السلام در اين باره مىفرمايد: «الْعَفْوُ عَنِ الْمُقِرِّ لا عَنِ الْمُصِرِّ» «1»گذشت از كسى كه به گناه اقرار دارد پسنديده است نه از كسى كه بر آن اصرار دارد.
بنابراين بهتر است كه مدير در موارد زير روش عفو و گذشت را در پيش بگيرد:
1- خطا از روى نادانى يا اشتباه و غير عمدى صورت گرفته باشد.
2- مجرم در حق شخص مدير كوتاهى كرده باشد نه در حق سازمان يا همكاران ديگر.
3- خطاكار از كرده خود، سخت پشيمان بوده و آهنگ تكرار آن را ندارد.
4- بخشيدن او سبب تنبّه و دگرگونى روحى او و ديگر همكاران گردد.
5- خطا از كارمند خوشنام، خوشسابقه، بزرگوار و شريفى سر زده كه بخشيدن او
بيش از تنبيه او را مىسازد؛ بر عكسِ انسان پستى كه عفو سبب جرأت او مىشود؛ چنان كه امير مؤمنان عليه السلام مىفرمايد: «الْعَفْوُ يُفْسِدُ مِنَ اللَّئيمِ بِقَدْرِ ما يُصْلِحُ مِنَ الْكَريمِ» «1»عفو و بخشش به همان اندازه كه انسان بزرگوار را اصلاح مىكند، انسان پست را تباه مىسازد.
|