جايگاه بحث‏
غير از معصومين، ساير انسان‏ها، كم و بيش، خواسته يا ناخواسته، در انديشه، عمل و سخن گفتن ممكن است دچار اشتباه شوند و يا ميان خوب و خوب‏تر يا بد و خوب يا بدتر و بد، بخش نخست را انتخاب كنند. گاهى اين خطا و اشتباه از ديد ديگران پنهان نمى‏ماند و آنان از روى خيرخواهى، آن‏را با فرد خطا كننده در ميان مى‏گذارند و از او مى‏خواهند كه كاستى‏هايش را جبران كند و نقاط ضعف را به قوت تبديل سازد.انسان‏هاى خردمند در چنين مواردى با روى باز به استقبال انتقاد كننده مى‏روند، سخنش را مى‏شنوند و اگر واقعيت داشته باشد به كار مى‏بندند. چنين افرادى مشمول مژده الهى‏اند كه مى‏فرمايد: «فَبَشِّرْ عِبادِ الَّذينَ يَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَيَتَّبِعُونَ احْسَنَهُ اولئِكَ الَّذينَ هَديهُمُ اللَّهُ وَ اولئِكَ هُمْ اولُوا الْالْبابِ» «1»بندگان مرا بشارت بده! همانان كه سخنان را مى‏شنوند و از بهترين آن‏ها پيروى مى‏كنند؛ آنان كسانى هستند كه خدا هدايتشان فرموده و آنان خردمندانند.
توصيف انتقادپذيران به هدايت الهى و خردورزى، گوياى آن است كه دين و خرد بر ضرورت انتقادپذيرى اتفاق دارند و آنان كه پايبند به دين و طالب هدايت و كمالند و از انديشه سالم نيز برخوردارند، بايد انتقادها را بشنوند و ناخالصى‏هاى فكرى، اخلاقى و عملى خويش را جبران كنند و نه تنها از انتقاد نهراسند بلكه زمينه بروز آن را نيز فراهم سازند. امير مؤمنان عليه السلام طى سخن حكيمانه‏اى مى‏فرمايد: «لا تُكَلِّمُونى‏ بِما تُكَلَّمُ بِهِ الْجَبابِرَةُ وَ لا تَتَحَفَّظُوا مِنّى‏ بِما يُتَحَفَّظُ بِهِ عِنْدَ اهْلِ الْبادِرَةِ وَ لا تُخالِطُونى‏ بِالْمُصانَعَةِ وَ لا تَظُنُّوا بِىَ اسْتِثْقالًا فى‏ حَقٍّ قيلَ لى‏» «2»با من به گونه‏اى كه با جبّاران سخن مى‏گويند، سخن نگوييد و انتقاداتى را كه از افراد عصبانى، پنهان مى‏دارند از من دريغ مداريد و چاپلوسانه با من برخورد نكنيد و نپنداريد كه اگر انتقاد درستى به من داشته باشيد، پذيرفتن آن برايم سنگين است.اين روايت ارزشمند گوياى آن است كه مديران نظام اسلامى- در هر رده‏اى كه هستند- نبايد خود را از اشتباه مصون پندارند و راه انتقاد و پيشنهاد را بر ديگران ببندند، بلكه بايد با اصرار از ديگران بخواهند كه انتقاد كنند، پيشنهاد دهند و در اداره هر چه بهتر سازمان، يكديگر را يارى رسانند.
همچنين بايد دانست كه چنين روحيه‏اى در ميان مديران مؤمن و متديّن، قوى‏تر است بويژه اگرهمكاران، اهل ديانت و تقوا باشند، در چنين محيطى انتقادكردن و انتقادپذيرى، دلپذيرتر است و انسان با اطمينان بيشترى به سخنان همكاران خود گوش مى‏دهد. جمله معروف رسول خدا صلى الله عليه و آله كه فرمود: «الْمُؤْمِنُ مِرْآةُ الْمُؤْمِنِ» «1»ارتباط تگاتنگ ايمان و اعتقاد را بيان مى‏كند و اعلام مى‏دارد كه مؤمن بسان آينه‏اى صاف و صادق، خوبى و بدى برادر مؤمنش را بدون غلّ و غش بيان مى‏كند تا او در حفظ نيكى‏ها و زدودن زشتى‏هاى خود بكوشد و راه تكامل مادى و معنوى را بهتر طى كند.