|
3- وجدان كارى
دست پر قدرت آفرينش، گوهر گرانبها و صادقى را در درون آدمى تعبيه كرده كه از آن به «وجدان و نفس لوّامه» تعبير مىشود. اين نيرو، ناشناخته، ولى محسوس است و مكاتب گوناگون بشرى و الهى در تعريف، شناسايى و كاربرد آن، سخنها گفته و كتابها نوشتهاند و جملگى بر وجود، صداقت و كارآيى آن اتفاق نظر دارند و در تمجيد از وجدان گفتهاند:
- وجدان، بايستگىها را از نبايستگىها تفكيك مىكند.
- وجدان، قاضى امينى است.
- وجدان، نظارت مىكند.
- وجدان، راهنماى مطمئن است.
- وجدان، شكنجه مىدهد و شكنجه مىبيند.
- وجدان، قطب نماست. «3»
«وجدان»، آدمى را پس از انجام كار، مورد بازخواست قرار مىدهد تا سره را از ناسره بازشناسد، بر كارهاى نيكو بيفزايد و از زشتىها دست شويد و منظور از «وجدان كارى»، در كوتاهترين و زيباترين كلام، خوب و دقيق و كامل انجام دادن كار است. اين تعبير از رهبر معظم انقلاب است:هر كس و در در هر كجا كه هستيم، «وجدان كار» را در كارى كه به گردن گرفتيم و تعهد كرديم رعايت كنيم؛ چه اين كار شخصى يا كارى براى نان درآوردن باشد و چه كارى اجتماعى و مردمى و مربوط به دگيران باشد؛ همانند كارهاى مهمّ اجتماعى و مسؤوليتهاى كشورى. همه اين امور را با برخوردارى از وجدان انجام دهيم؛ آن را خوب و دقيق و كامل و تمام انجام دهيم و به تعبير معروف؛ «براى كار، سنگ تمام بگذاريم. «1»
وجود وجدان و فعاليت صادقانه آن در نظارت و سنجش همه اعمال ما، امرى بديهى است؛ چنان كه پذيرفتن داورى آن نيز به ميزان سلامت انسانيت ما مربوط مىشود؛ يعنى تنها بيماران روانى، متخلّفان و مجرمان داورى وجدان را نمىپذيرند.قرآن مجيد حضور و جايگاه وجدان را روشن و انكارناپذير دانسته و در كنار چشم و زبان- كه محسوس و عياناند- از آن ياد كرده، مىفرمايد: «الَمْ نَجْعَلْ لَهُ عَيْنَيْنِ وَ لِساناً وَ شَفَتَيْنِ وَ هَدَيْناهُ النَّجْدَيْنِ» «2»آيا براى انسان، دو چشم، زبان و دو لب قرار نداديم؟ و او را به راه خير و شرّ رهنمون گشتيم.كه آيه آخر، اشاره به نيروى درونى يا وجدان دارد كه خوبىها را از بدىهاى تشخيص مىدهد.
|