6- قدرشناسى و ارج‏گزارى‏
آدمى با راهنمايى فطرت و دين و خرد، درمى‏يابد كه قدردانى و سپاس‏گزارى از كسانى كه به او نيكى كرده‏اند، لازم و ضرورى است و هر چه نعمت و خدمت و خوبى بهتر و بيشتر باشد، قدردانى بيش‏ترى را مى‏طلبد، چنان كه جايگاه احسان كننده نيز در كيفيت سپاس‏گويى مؤثّر است و به همين دليل، حمد و سپاس خداوند- كه منعم واقعى است- از هر كسى، فورى‏تر و واجب‏تر است، گرچه تنها تعداد اندكى از بندگان شايسته او از عهده چنين وظيفه‏اى برمى‏آيند؛ «... اعْمَلُوا آلَ داوُدَ شُكْراً وَ قَليلٌ مِنْ عِبادِىَ الشَّكُورُ» «3»اى آل داوود، شكر به جاى آوريد، گرچه- فقط- عده كمى از بندگان من، شكور هستند.
از سوى ديگر، خداوند خود به عنوان يگانه مدير جهان آفرينش، از كمترين خوبىِ كوچك‏ترين موجود، سپاس‏گزارى مى‏كند و به همين جهت يكى از اسماى حسناى او نيز «شكور» «1» يعنى بسيار سپاس‏گزار است و از بندگان خويش نيز خواسته كه علاوه بر قدردانى از خدا، از واسطه‏هاى نعمت و كسانى كه مستقيم و غير مستقيم به آنان خوبى كرده‏اند، تشكّر كنند، و زحمات يكديگر را سپاس گويند. امام سجاد عليه السلام مى‏فرمايد: «يَقُولُ اللَّهُ تَبارَكَ وَ تَعالى‏ لِعَبْدٍ مِنْ عَبيدِهِ يَوْمَ الْقِيامَةِ؛ اشَكَرْتَ فُلاناً فَيَقُولُ: بَلْ شَكَرْتُكَ يا رَبِّ. فَيَقُولُ: لَمْ تَشْكُرْنى‏ اذْ لَمْ تَشْكُرْهُ. ثُمَّ قالَ: اشْكَرُكُمْ لِلَّهِ اشْكَرُكُمْ لِلنَّاسِ» «2»روز قيامت، خداوند از يكى از بندگانش مى‏پرسد؛ آيا سپاس فلانى را گفتى؟ پاسخ مى‏دهد: خدا يا من سپاس تو را به جاى آوردم. خداوند مى‏گويد؛ چون شكر او را به‏جا نياوردى، سپاس مرا نيز نگفته‏اى! امام سپس فرمود: «شاكرترين شما نسبت به خدا، سپاس‏گزارترينتان نسبت به مردم است.»