6- قدرشناسى و ارجگزارى
آدمى با راهنمايى فطرت و دين و خرد، درمىيابد كه قدردانى و سپاسگزارى از كسانى كه به او نيكى كردهاند، لازم و ضرورى است و هر چه نعمت و خدمت و خوبى بهتر و بيشتر باشد، قدردانى بيشترى را مىطلبد، چنان كه جايگاه احسان كننده نيز در كيفيت سپاسگويى مؤثّر است و به همين دليل، حمد و سپاس خداوند- كه منعم واقعى است- از هر كسى، فورىتر و واجبتر است، گرچه تنها تعداد اندكى از بندگان شايسته او از عهده چنين وظيفهاى برمىآيند؛ «... اعْمَلُوا آلَ داوُدَ شُكْراً وَ قَليلٌ مِنْ عِبادِىَ الشَّكُورُ» «3»اى آل داوود، شكر به جاى آوريد، گرچه- فقط- عده كمى از بندگان من، شكور هستند.
از سوى ديگر، خداوند خود به عنوان يگانه مدير جهان آفرينش، از كمترين خوبىِ كوچكترين موجود، سپاسگزارى مىكند و به همين جهت يكى از اسماى حسناى او نيز «شكور» «1» يعنى بسيار سپاسگزار است و از بندگان خويش نيز خواسته كه علاوه بر قدردانى از خدا، از واسطههاى نعمت و كسانى كه مستقيم و غير مستقيم به آنان خوبى كردهاند، تشكّر كنند، و زحمات يكديگر را سپاس گويند. امام سجاد عليه السلام مىفرمايد: «يَقُولُ اللَّهُ تَبارَكَ وَ تَعالى لِعَبْدٍ مِنْ عَبيدِهِ يَوْمَ الْقِيامَةِ؛ اشَكَرْتَ فُلاناً فَيَقُولُ: بَلْ شَكَرْتُكَ يا رَبِّ. فَيَقُولُ: لَمْ تَشْكُرْنى اذْ لَمْ تَشْكُرْهُ. ثُمَّ قالَ: اشْكَرُكُمْ لِلَّهِ اشْكَرُكُمْ لِلنَّاسِ» «2»روز قيامت، خداوند از يكى از بندگانش مىپرسد؛ آيا سپاس فلانى را گفتى؟ پاسخ مىدهد: خدا يا من سپاس تو را به جاى آوردم. خداوند مىگويد؛ چون شكر او را بهجا نياوردى، سپاس مرا نيز نگفتهاى! امام سپس فرمود: «شاكرترين شما نسبت به خدا، سپاسگزارترينتان نسبت به مردم است.»
|