|
درس بيست و ششم: سوگند
هنگامى كه انسان احساس مىكند كه شنونده سخن او را به آسانى نمىپذيرد، ممكن است براى اثبات درستى سخن و اطمينان شنونده به سوگند روى آورد.نيزبه هنگام تهديد يا نويد ديگران براى تأكيد از سوگند سود مىجويد. خداى متعال در بسيارى ازسورههاى قرآن براى اثبات قيامت، عذاب دوزخ ونعمت بهشت، تهديد بدكاران وتشويق نيكوكاران سوگند خورده است. معمولًا سوگند در شنونده تأثير مىگذارد و وى را تا حدّى نسبت به مورد سوگند مطمئن مىسازد. از اين روى حتّى دروغگويان براى اثبات سخن خود به سوگند متوسل مىشوند.زياد قسم خوردن از نظر اسلام مورد نكوهش قرار گرفته و تأكيد شده كه از اعتياد به سوگند بپرهيزيد زيرا عادت به آن، انسان را از گناه مصون نمىدارد، به فرموده امير مؤمنان سلام الله عليه:
«لاتُعَوِّدْ نَفْسَكَ الْيَمينَ فَانَّ الْحَلَّافَ لا يَسْلَمُ مِنَ الْاثْمِ» «1»
خود را به قسم خوردن عادت نده زيرا كسى كه زياد قسم مىخورد از گناه در امان نيست.نيز با توجه به عظمت خداوند مبادا به خاطر امور غير مهم به نام خدا سوگند ياد كنيد، زيرا خدا برتر ازآن است كه در هر امر پيش پا افتادهاى به او قسم خورده شود، پيامبر اكرم صلّى الله عليه و آله فرمود:
«يا عَلِىُّ لا تَحْلِفْ بِاللَّهِ كاذِباً وَ لا صادِقاً مِنْ غَيْرِ ضَرُورَةٍ» «2»
اى على! درجايى كه ضرورت ندارد به خدا سوگند نخور، چه راست، چه دروغ.
ازهمين روى نقل شده كه امام زين العابدين عليهالسلام براى پرهيز از سوگند از مال خويش صرف نظر كرد. «3»
از سوى ديگر سوگند درموارد ضرورى مانند اثبات حق خود درموارد مهم، رد تهمت ديگران، شهادت حق به نفع كسى، مجاز است و در فقه ما مواردى وجود دارد كه در آنها براى اثبات حق و مانند آن، سوگند مجاز شمرده شده است. با اين وصف از نظر اخلاقى توصيه شده است كه تا آنجا كه امكان دارد، مسلمانان از سوگند خوردن بپرهيزند. امام صادق عليهالسلام از پيامبر اكرم (ص) چنين نقل مىكند:
«مَنْ اجَلَّ اللَّهَ انْ يَحْلِفَ بِهِ اعْطاهُاللَّهُ خَيْراً مِمَّا ذَهَبَ مِنْهُ» «4»
هر كس خداوند را بزرگتر از آن بداند كه به او سوگند ياد كند، خداوند بهتر ازآنچه از دست اورفته است به او عطا خواهد كرد.
|