شرايط اعمال قاطعيت‏
تصميم و اقدام قاطعانه شرايط دارد كه بدون تحقّق آنها ممكن است قاطعيت سودمند نباشد يا زيان هايى به بار آورد. عواملى كه در اجراى موفّقيت‏آميز يك تصميم قاطع دخالت دارند، عبارتند از:
1- آگاهى: كسى كه از جوانب مختلف موضوعى آگاهى ندارد، نبايد درباره آن تصميمى بگيرد يا اقدامى صورت دهد. امام صادق (ع) اقدامات نا آگاهانه را گم برداشتن در بيراهه دانسته، مى‏فرمايد:
«العامل على غير بصيرة، كالسائر على غير الطريق، لا يزيده سرعة السير الا بعداً» «1»
انجام دهنده بدون بصيرت چون رهروى است است كه در بيراهه مى‏رود، تندروى، جز دورى (از هدف، چيزى) براو نيفزايد.
2- اعتماد به نفس: اعتماد به نفس به اين معناست كه آدمى بر نيرو ايمان، اراده، دانش و تونايى‏هاى موجود خويش متّكى بوده و تنها خودش را مسؤول پيامدهاى نيك و بد كار خويش بداند.
وابستگى بى مورد به ديگران واميد و توقّع بيجا از افراد، با قاطعيت سازگار نيست.
3- شجاعت: اجراى تصميم‏هاى مهمّ، مانند عمل جرّاحى است و خاه ناخواه عوارضى در پى دارد.
يك جرّاح كاردان ودلسوز با علم به پيامدهاى جنبى كه ممكن است عمل او به دنبال داشته باشد، وقتى تصميم به اقدام گرفت و شرايط بيمار و اتاق عمل را از هر جهت مهيّا ديد، دست به كار مى‏شود.
زمامداران و مسؤولان سياسى جامعه نيز بايستى تصميمات معقول و منطقى را در زمان مناسب، بدون وسواس و ترديد به اجرا گذارند و عوارض زودگر و ناراحتى‏هاى مقطعى، آنان را از انجام اقدامات مفيد و حركت به سوى اهداف عالى و ارزشمند باز ندارد. مسؤولانى كه با وجود آمادگى شرايط، شجاعت تصميم‏گيرى ندارند يا تصميمى توأم با اضطراب و ترديد مى‏گيرند، يا از سرزنش و نكوهش ديگران در هراسند و گاميپيش مى‏نهند و قدمى به عقب باز مى‏گردند، شهد شيرين موفّقيت را كمتر مى‏چشند.
حضرت على (ع) در هنگام پذيرش حكومت ظاهرى با مردم چنين اتمام حجّت مى‏كنند.
واعموا انّى ان اجبتكم، ركبت بكم ما اعلم، ولم اصغ الى قول القائل و عتب الغاتب» «2»
و بدانيد كه اگر من درخواست شما را بپذيرم، شما را به جايى مى‏برم كه خود نمى‏دانم‏و به گفته گوينده‏اى و ملامت و سرزنش‏كننده‏اى گوش نمى‏دهم.
4- استقامت: انجام رسالت‏هاى سنگين و مأموريت‏هاى خطير، نمى‏تواند بدون سختى و دشوارى باشد.
همواره زمامداران و مسؤولانى كه در ورطه سختى‏ها مردانه مى‏ايستند و مشكلات را با سر انگشت تدبير حل مى‏كنند، موفق مى‏شوند و آنان كه در برابر دشوارى‏ها بى تابى مى‏كنند خيلى زود از پاى در مى‏آيند.
لقمان حكيم به فرزندش مى‏فرمايد:
وَاصْبِرْ عَلى‏ ما اصابَكَ انَّ ذلِكَ مِنْ عَزْمِ الْامُور» «1»
در برابر مصيبتى كه به تو مى‏رسد، شكيبا باش كه اين از كارهاى مهمّ است.