3- بخل‏
همان طور كه يادكرديم، بخل به معنى «خوددارى از بذل و بخشش در موارد لازم و ضرورى است». بخل در مقابل سخاوت قرار دارد و از خصلت‏هاى بسيار زشت اخلاقى به شمار مى‏رود. و داراى مراتب گوناگونى است. بدترين مرحله بخل خوددارى از اداى‏حقوق واجب الهى و انسانى است مانند، نپرداختن خمس و زكات، كفّارات، وام، نفقه، مهريه و مانند آن، قرآن مجيد و روايات معصومين عليه السلام با شديدترين لحن از بخل و تنگ‏چشمى ياد مى‏كنند. اين رذيله از دل بيمار و مغز معيوب، سرچشمه مى‏گيرد و خلاف فطرت انسانى است و نمى‏تواند مورد قبول دين و خرد قرار گيرد.اميرمؤمنان عليه السلام مى‏فرمايد: «الْبُخْلُ جامِعٌ لِمَساوِى الْعُيُوبِ وَ هُوَ زِمامٌ يُقادُ بِهِ الى‏ كُلِّ سُوءٍ» «1»تنگ چشمى، كانون زشتى‏هاست و افسارى است كه بخيل را به سوى هر بدى مى‏كشاند.به عنوان مثال، مفسّران نقل كرده‏اند كه انگيزه اصلى تبهكارى و فحشاى قوم لوط، بخل و تنگ چشمى آنان بوده است. «2»بخيل بينوا بايد بداند آنچه را از اين راه پى‏انداز مى‏كند، وبال گردنش خواهد شد و به تعبير بلند قرآن: «وَ لا يَحْسَبَنَّ الَّذينَ يَبْخَلُونَ بِما اتيهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ هُوَ خَيْراً لَهُمْ بَلْ هُوَ شَرٌّ لَهُمْ سَيُطَوَّقوُنَ ما بَخِلوُا بِهِ يَوْمَ الْقِيامَةِ ...» «3»آنان كه به آنچه خدا از فضل خويش به آنان داده، بخل مى‏ورزند، گمان نكنند كه برايشان خير است. بلكه برايشان شرّ است و آنچه را بدان بخل ورزيده‏اند، روز قيامت چون طوق به گردن خواهند گرفت.