|
2- سخاوت
«اسراف» و «بخل» دو سوىِ افراط و تفريط در مصرف ثروت است و «سخاوت» حدّ ميانه آنهاست؛ بخل، خوددارى از مصرف مال در موارد لازم است و اسراف، هزينه كردن ثروت درموارد غير لازم، و سخاوت،مصرف ثروت است به اندازه ضرورى. «1»رسول اكرم صلى الله عليه و آله در تعريف سخاوتمند واقعى مىفرمايد:سخاوتمند كسى است كه دارايى (حلال) خويش را در مسير خواست خدا مصرف كند.امّا آنكه مال را در معصيت خدا هزينه نمايد، مستحق خشم و غضب الهى است چرا كه به خود نيز بخل ورزيده، چون هواپرستى كرده- تا چه رسد به ديگران! ... «2»بنابراين براى دستيابى به خصلت ارزشمند سخاوت بايد؛
1- راههاى كسب ثروت، حلال و مشروع باشد.
2- حقوق واجب شرعى مانند خمس، زكات، نفقه واجب افراد تحت تكفّل، كفّارات شرعى و ... پرداخت شود.
3- ثروت در راه مشروع و معقول هزينه شود نه در راه معصيت خدا و كارهاى بيهوده و باطل
4- مصرف در راههاى مذكور نيز به اندازه و حساب شده انجام گيرد قرآن مجيد در اين باره مىفرمايد:
«وَلا تَجْعَلْ يَدَكَ مَغْلوُلَةً الى عُنُقِكَ وَ لا تَبْسُطْها كُلَّ الْبَسْطِ فَتَقْعُدَ مَلُوماً مَحْسوُراً» «3»دستت را (از روى تنگ نظرى) به گردنت زنجير نكن و آن را يكباره نگشا كه سرزنش شده و درمانده خواهى شد.با چنين اوصافى، هزينه ثروت، سخاوت محسوب مىشود كه اميرمؤمنان عليه السلام در دوجمله حكيمانه آن را نتيجه خردمندى و از سجاياى اخلاقى پيامبران دانسته، مىفرمايد:
«السَّخاءُ ثَمَرَةُ الْعَقْلِ» «1» «السَّخاء خُلُقُ الانْبِياءِ» «2»و شايسته است هر انسانى بدان آراسته گردد.
|