5- اجتناب از شبهات ومكروهات
شبهات جمع شُبهه از ريشه شِبه به معناى پوشيدگى و پوشيده ماندن حقيقت چيزى است ودر اصطلاح (علم اصول) ترديد ميان امور حرام و حلال را شبهه گويند. «2» امير مؤمنان عليه السلام در اين باره مىفرمايد: «انَّما سُمِّيَتِ الشُّبْهَةُ لِانَّها تَشْبَهُ الْحَقَّ ...» «3»شبهه بدان جهت شبهه ناميده شده كه شباهت به حق دارد.مكروهات نيز جمع مكروه به معناى امور ناپسند است و يكى از احكام پنجگانه اسلامى به شمار مىرود. مكروه به كارى گفته مىشود كه انجام دادن آن حرام نيست ولىترك آن كار بهتر است. «1» و در صورت انجام ندادن، ثواب نيز بدان تعلق مىگيرد. بحث درباره كارهاى مكروه را به كتاب هاى فقهى وا مىگذاريم و در اينجا بيشتر به امور شبهه ناك و پرهيز از آنها مىپردازيم.در روايات اسلامى، به خوددارى از انجام كارهاى شبههناك «ورع»، گفته مىشود.
امير مؤمنان عليه السلام مىفرمايد: «الْوَرَعُ الْوُقوُفُ عِنْدَ الشُّبهَةِ» «2»در تبيين مراتب ورع گفتهاند: ورع داراى چهار درجه است:
1- ورع تائبين: كه انسان با مراعات آن، از زمره گناهكاران وفاسقان خارج مىشود و (عادل شناخته شده) شهادت او در محكمه پذيرفته مىشود.
2- ورع صالحين: كه اجتناب از شبهات است از بيم آنكه مرتكب گناه مىشود.
3- ورع متقين: در اين مرتبه مؤمن برخى از كارهاى مباح را نيز ترك مىكند از بيم آنكه مبادا گرفتار كار شبهه ناك و سرانجام حرام شود.
4- ورع مالكين: در اين مرتبه، مؤمن از غير خدا چشم مىپوشد و مراقب است كهساعتى از عمر خويش را براى جز خدا صرف نكند. «3»
آنچه در اينجا تبيين مىشود همان خوددارى از شبهات و مكروهات است كه مرتبه دوم و سوّم را شامل مىشود و به طريق اولى درجه نخستين را نيز در بر مىگيرد.
|