آثار نماز شب و شب زنده‏دارى‏
آنچه بيان شد، نمونه هايى از فضيلت هاى بى شمار شب زنده دارى است كه هر فرد عاقل و مؤمنى را به آن ترغيب مى كند و او را وامى دارد تا شب ها از خواب گران برخيزد و با معشوق واقعى به راز و نياز پردازد.آنان كه حلاوت مناجات او را بچشند، آن را با هيچ لذتى مبادله نخواهند كرد.شب زنده داران عاشق، آزادگان غيورى هستند كه خدا را براى خدايى اش مى پرستند و هيچ گونه چشمداشتى به ماسِوااللَّه ندارند، تنها به جمال دل آراى محبوب چشم مى دوزند و از غير او چشم مى‏پوشند و همنوا با امامشان- امير مؤمنان عليه السلام- چنين مى‏سرايند: «ما عَبَدْتُكَ خَوْفاً مِنْ نارِكَ وَلا طَمَعَاً فى‏ جَنَّتِكَ وَ لكِنْ وَجَدْتُكَ اهْلًا لِلْعِبادَةِ فَعَبدْتُكَ» «2»من تو را از ترس دوزخت يا طمع به بهشتت نمى‏پرستم بلكه تو را شايسته پرستش يافتم و پرستيدمت.با اين وصف، عبادت هاى شبانه آثار ارزشمند ديگرى نيز براى پرستشگر و جامعه در پى دارد كه برخى از آن ها را به اختصار بيان مى‏كنيم.

1- پاداش وصف ناپذير: در قرآن مجيد مى‏خوانيم: «فَلا تَعْلَمُ نَفْسٌ ما اخْفِىَ لَهُمْ مِنْ قُرَّةِ اعْيُنٍ جَزاءً بِما كانوُا يَعْمَلوُنَ» «3»هيچ كس نمى داند چه پاداش هاى مهمى- كه مايه روشنى چشم هات- براى آنها نهفته‏شده، اين پاداش كارهايى است كه مى‏كنند.اين آيه پاداش شب زنده داران را بيان مى كند و حضرت صادق عليه السلام در تفسير آن مى‏فرمايد: «هيچ كار نيكويى نيست كه بنده آن را به جاى آورد جز آن كه پاداشى در قرآن برايش بيان شده است مگر نماز شب كه خداوند به سبب عظمت آن، ثوابش را بيان نكرده است.» «1»2- آرامش روحى: امام صادق عليه السلام از پدرانش از رسول اكرم صلى الله عليه و آله نقل مى‏كند كه فرمود: «ثَلاثَةٌ راحَةُ الْمُؤْمِنِ؛ التَّهَجُّدُ آخِرَ اللَّيْلِ وَ لِقاءُ الأِخْوانِ وَ الْافْطارُ مِنَ الصِّيامِ» «2»سه چيز مايه آرامش مؤمن است؛ عبادت در آخر شب، ديدار برادران دينى و افطار روزه.3- گشايش درهاى خير و بركت: مردى خدمت رسول اكرم صلى الله عليه و آله رسيد، پيامبر به او فرمود: آيا مى خواهى درهاى خير و بركت را به تو نشان دهم؟ عرض كرد، آرى، آن حضرت فرمود: «الصِّيامُ جُنَّةٌ وَ الصَّدَقَةُ تَذْهَبُ الْخَطيئَةَ وَ قِيامُ الرَّجُلِ فى‏ جَوفِ اللَّيْلِ يُناجى‏ رَبَّهُ» «3»روزه- كه سپر (آتش دوزخ) است- و صدقه- كه جرم و گناه را مى‏زدايد و شب خيزى مرد در دل شب براى مناجات با پروردگارش.

4- سلامتى جسم: امام صادق عليه السلام در اين باره مى‏فرمايد: «عَلَيْكُمْ بِصَلاةِ اللَّيْلِ فَانَّها سُنَّةُ نَبِيِّكُمْ وَ دَأْبُ الصَّالِحينَ قَبْلَكُمْ وَ مَطْرَدَةُ الدَّاءِعَنْ اجْسادِكُمْ» «1»ملتزم نماز شب باشيد كه سنّت پيامبران و عادت شايستگان پيش از شماست و بيمارى را از جسمتان بيرون مى‏كند.

5- نورانيّت خانه: آن حضرت مى‏فرمايد: «انَّ الْبُيوُتَ الَّتى‏ يُصَلَّى فيها بِاللَّيْلِ بِتَلاوَةِ الْقُرآنِ تُضيى‏ءُ لِاهْلِ السَّماءِ كَما تُضيى‏ءُ نُجوُمُ السَّماءِ لِاهْلِ الْارْضِ» «2»خانه هايى كه شب هنگام در آنها نماز با تلاوت قرآن گزارده، مى‏شود، براى ساكنان آسمان مى‏درخشند همانطور كه ستارگان آسمان براى ساكنان زمين مى‏درخشند.

6- ريزش گناهان: آن حضرت از رسول اكرم صلى الله عليه و آله نقل مى‏كند كه فرمود:
«فَكَما تُزيلُ ما يَكُونُ مِنْ تَلَوُّثِ اسْنانِكَ مِنْ مَطْعَمِكَ وَ مَأْكَلِكَ بِالسِّواكِ كَذالِكَ فَازِلْ نَجاسَةَ ذُنُوبِكَ بِالتَّضَرُّعِ وَ الْخُشوُعِ وَ التَّهَجُّدِ وَ الْاسْتِغْفارِ بِالْاسْحارِ» «3»همان طور كه آلودگى‏هاى دندان هايت را كه بر اثر خورد و خوراك پديد مى‏آيد، با مسواك زايل مى‏كنى همين طور، پليدى گناهانت را با التماس و كرنش و شب زنده دارى و استغفار از درگاه خدا در سحرها، زايل كن.