آداب دعا
دعا همچون عبادات ديگر، آداب و مقررات ويژهاى دارد كه در صورت انجام آن نتيجه بهتر و مطلوبترى بهدست مىآيد. برخى از آن آداب را بهطور اختصار بيان مىكنيم:
الف- حال دعا داشتن
دعاكننده بايد با تمام وجود متوجّه ذات مقدّس خدا باشد، از غير او بكلّى دل بكند و هيچ اميدى به ديگران نداشته باشد.ديگر اينكه در كارهاى نيك پيشقدم باشد و با بيم و اميد به دعا بنشيند. قرآن مجيد مىفرمايد: خاندان زكريّاى پيغمبر با چنين حالتى خدا را مىخواندند: «إِنَّهُمْ كانُوا يُسارِعُونَ فِىالْخَيْراتِ وَ يَدْعُونَنا رَغَباً وَ رَهَباً وَ كانُوا لَنا خاشِعينَ» «1»بدرستىكه آنها در كارهاى خير پيشگام بودند و با حالت اميد و ترس، ما را مىخواندند و براى ما خاشع بودند.توجّه قلبى نيز از شرايط دعاست كه داعى بايد با توجه كامل و از ته دل خدا را بخواند نه از روى غفلت و اشتغال دل. على عليه السلام فرمود: «لا يَقْبَلُ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ دُعاءَ قَلْبٍ لاهٍ» «2»خداوند بزرگ، دعاى دلى را كه غافل و مشغول باشد نمىپذيرد.همينطور بجا و نيكوست كه انسان هنگام دعا و مناجات دستهاى خويش را بهسوى آسمان بالا برد. چنانكه نقل شده است كه رسول خدا صلى الله عليه و آله هنگام دعا و مناجات دستهايش را بالا مىبرد. «3» امام صادق عليه السلام در مورد حكمت اين كار فرمود: «هرگاه بنده دستهايش را بهسوى خدا بالا برد، او حيا مىكند كه آنها را خالى برگرداند.» «4»
استعمال بوى خوش، صدقه قبل از دعا و انگشتر عقيق به دست داشتن نيز از آداب دعا شمرده شده است. «5»
ب- رعايت زمان دعا
گرچه درهاى رحمت الهى، همواره بهسوى بندگانى كه صادقانه و مخلصانه او را مىخوانند، باز است و خداوند، به آنها وعده پاسخ داده است، امّا امامان معصوم عليهم السلام به بعضى از زمانها و اوقات، عنايت بيشترى داشتهاند و احتمال استجابت را در آن مواقع خاص، بيشتر دانستهاند. از آن جمله ماه مبارك رمضان بويژه شبهاى قدر، روز عرفه، روزهاى عيد فطر، قربان، غدير و شبهاى جمعه است. امام باقر عليه السلام فرمود: «إِنَّ اللَّهَ تَعالى يُنادى كُلَّ لَيْلَةِ جُمُعَةٍ مِنْ فَوْقِ عَرْشِهِ مِنْ أَوَّلِ اللَّيْلِ إِلى آخِرِهِ: الا عَبْدٌ مُؤْمِنٌ يَدْعُونى لِدينِهِ وَ دُنْياهُ قَبْلَ طُلُوعِ الْفَجْرِ فَأُجيبَهُ ...» «1»خداى بزرگ در هر شب جمعه از اول تا آخر شب از بلنداى عرش ندا دهد كه آيا بنده مؤمنى نيست كه امشب مرا براى دين و دنياى خويش بخواند تا او را اجابت كنم.امام صادق عليه السلام فرمود: «إِذا زالَتِ الشَّمْسُ فُتِحَتْ أَبْوابُ السَّماءِ وَ أَبْوابُ الْجِنانِ وَ قُضِيَتِ الْحَوائِجُ الْعِظامُ ...» «2»بههنگام نيمروز، درهاى آسمان و بهشت گشوده مىشود و حاجتهاى مهم برآورده مىگردد.همچنين رسول اكرم صلى الله عليه و آله دعا در ماه مبارك رمضان را مستجاب دانسته فرمود: «... وَ دُعاءُكُمْ فيهِ مُسْتَجابٌ ...» «3»
ج- توجّه به مكان دعا
جاى دعا كردن نيز در چگونگى استجابت دعا نقش دارد؛ مكان هر چه مقدستر باشد دعا به استجابت نزديكتر است، مانند: مكّه معظّمه، مدينه منوّره، مشاهد مشرفّهامامان، مساجد، امامزادههاى معتبر، مزار گلگون شهدا و ...امام رضا عليه السلام درباره دعا كردن در شهر مقدّس مكّه فرمود: «هيچ كس در اين كوهها (مكّه) نايستاد (و دعا نكرد) مگر اينكه مستجاب شد. اما دعاهاى مؤمنان در امور آخرتشان و دعاى كفّار در امور دنياشان به اجابت مىرسد.» «1»در جوار قبر رسول خدا صلى الله عليه و آله نيز دعا به اجابت مىرسد. «2» همچنين كنار مرقد مطهّر سيدالشهدا، حسين بن على عليه السلام از مكانهايى است كه دعا مستجاب مىشود. «3»
|