|
الف- آثار نماز
1- جلوگيرى از گناه و فحشا
جنبه بازدارندگى نماز از فحشا و منكر يكى از آثار ارزشمند اين فريضه بزرگ الهى است. نماز از آن جهت كه موجب توجّه انسان به خدا و ارتباط با او مىشود و در شبانهروز حداقل پنج بار تكرار مىگردد، انسان را از فحشا و منكر باز مىدارد، زيرا نمازگزار براى نزديكتر شدن به خداوند، همواره بر تلاش خود در جهت انجام كارهاى نيك و كسب اخلاق حسنه مىافزايد. قرآن كريم اين حقيقت مسلّم را اينگونه بيان مىدارد: «أَقِمِ الصَّلوةَ إِنَّ الصَّلوةَ تَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَالْمُنْكَرِ» «1»نماز را بر پا دارد! كه نماز (انسان را) از زشتيها و گناه باز مىدارد.چند تن از ياران رسول خدا صلى الله عليه و آله به حضور آن حضرت رسيدند و درباره يكى از مسلمانان كه هميشه پشت سر پيامبر نماز جماعت مىخواند، ولى گاهى مرتكب گناه مىشد، گفتگو كردند. حضرت به آنها فرمود: «إِنَّ صَلاتَهُ تَنْهاهُ يَوْماً ما» «2» (نگران نباشيد!) سرانجام، نمازش او را از گناه باز مىدارد.طولى نكشيد كه آن شخص گناه را ترك كرد و توبه نمود. «3»
2- بهداشت تن و روان
نمازگزاران همواره از صفاى ظاهرى و باطنى ويژهاى برخوردارند؛ صفايى كه بىنمازان فاقد آنند. آنان، هم از بهداشت جسمى بهرهمند هستند و هم روانى سالم و پاك دارند.نمازگزار از سويى بايد قبل از شروع نماز، بدن و لباس خود را از هرگونه آلودگى پاك كند و اين دقّتِ هميشگى به خودى خود بهداشت و پاكيزگى محيط زندگى انسان را در پى دارد. از سوى ديگر براى بهدست آوردن طهارت باطنى بايد روزى چند بار وضو بگيرد و در مواردى غسل يا تيمّم كند كه آثار بهداشتى اين اعمال نيز بر كسى پوشيده نيست.علاوه بر اينها در برخى از سخنان معصومين عليهم السلام براى برخى از نمازها اثر مستقيم بهداشتى عنوان شده است. به عنوان مثال حضرت على عليه السلام مىفرمايد: «قِيامُ اللَّيْلِ مَصَحَّةٌ لِلْبَدَنِ» «4»برخاستن شب (براى نماز) موجب سلامتى جسم است.همچنين نماز، انسان را به خدا نزديك مىكند و نزديك شدن انسان به خدا موجب مىشود كه انسان بكوشد تا خداگونه شود؛ به اين معنا كه همانگونه كه خداوند از هر عيب و رذيلتى پاك و منزّه است او نيز روان خويش را از رذايل و آلودگىها بپيرايد.بهعبارت ديگر يكىاز علل تشريع نماز «ياد خدا» است. چنانكه درقرآن كريم آمدهاست: «اقِمِ الصَّلوةَ لِذِكْرى» «1»براى ياد من نماز را بر پا دار!و ياد خدا هم منشأ آرامش دل و امنيّت روانى است. همانطور كه قرآن مىفرمايد: «الا بِذِكْرِ اللَّه تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ» «2»آگاه باشيد كه دلها با ياد خدا آرام مىگيرد.از كنار هم گذاردن دو آيه فوق به روشنى مىتوان دريافت كه تأثير نماز در بهداشت روانى نمازگزاران قطعى است و آرامش و امنيّت نسبى بيشترى كه امروزه در جوامع اسلامى حكم فرماست، شاهد زندهاى بر اين مدّعاست. حضرت امام خمينى قدس سره در اين باره مىفرمايد:
شما پروندههايى كه در دادگسترىها، در جاهاى ديگر، دادگاههاست برويد ببينيد! از نمازخوانها ببينيد پرونده هست آنجا؟ از بىنمازها پرونده هست، هر چه پرونده پيدا كنيد پرونده بىنمازها هست» «3»
3- استقامت يافتن در برابر مشكلات
يكى ديگر از آثارى كه در سايه نماز، نصيب نمازگزار مىشود، افزايش قدرت معنوى و نيروى پايدارى او در رويارويى با مشكلات و سختىهاست. شخص بىنماز به موجود بىپناهى مىماند كه در برخورد با حوادث و دشوارىهاى زندگى ناتوان است و چون باسرچشمه علم، قدرت و حيات مرتبط نيست در اوّلين هجوم امواج بلا و مصيبت به زانو درمىآيد و شكست مىخورد.ليكن نماز اگر درست، با توجّه و حضور قلب انجام شود، انسان را با مبدأ و منبع همه كمالات و خوبىها مرتبط مىسازد و در او قدرتى ايجاد مىكند كه در هيچ شرايطى در خود احساس يأس و شكست نمىكند. قرآن كريم با صراحت مؤمنان را به كمك گرفتن از نماز در هنگام مواجه شدن با سختىها دعوت مىكند و مىفرمايد: «يا ايُّهَا الَّذينَ امَنُوا اسْتَعينُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلوةِ» «1»اى كسانى كه ايمان آوردهايد! از شكيبايى و نماز كمك بجوييد.
4- استجابت دعا
اقامه نماز پيوند مودّت بين عابد و معبود را تحكيم مىبخشد و براى نمازگزار در پيشگاه خداوند اعتبار و منزلتى ايجاد مىكند كه سبب مىشود خداوند به خواستههاى او بيشتر عنايت كند و حوائجى را كه در قالب دعا به پيشگاهش عرضه مىدارد، بسرعت برآورده سازد. رسول خدا صلى الله عليه و آله در اين باره مىفرمايد: «مَنْ ادّى فَريضَةً فَلَهُ عِنْدَاللَّهِ دَعْوَةٌ مُسْتَجابَةٌ» «2»هركس نماز واجبى را ادا كند، نزد خدا يك دعاى مستجاب دارد.از اين رو در سيره معصومين عليهم السلام نمونههاى فراوانى به چشم مىخورد كه هرگاه آن بزرگواران با مشكلى مواجه مىشدند، به جاى آنكه نياز خود را نزد بندگان ناتوان مطرح كنند، دو ركعت نماز مىخواندند و درخواست خود را با خداى خويش در ميان مىگذاشتند. آنان همين روش را به پيروان خويش نيز توصيه مىفرمودند.به عنوان نمونه امام صادق عليه السلام مىفرمايد: «اذا ارَدْتَ حاجَةً فَصَلِّ رَكْعَتَيْنِ وَ صَلِّ عَلى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ وَ سَلْ تُعْطَهُ» «1»هرگاه حاجتى داشتى، دو ركعت نماز بخوان و بر محمد و آل او درود فرست و سپس از خداوند [خواستهات را] بخواه كه به تو عطا مىشود.
5- تأخير عذاب از جامعه
حرمت و محبوبيّت نمازگزار در پيشگاه خداوند موجب مىشود كه خداوند به احترام او خشم خويش را از ديگران بردارد و عذاب آنان را به تأخير اندازد، گرچه تأخير عذاب بهمعناى چشمپوشى كامل از عقوبت خطاكاران نيست و چهبسا آنان، سرانجام دير يا زود گرفتار عقوبت الهى شوند، ليكن تأخير در نزول عذاب كه به بركت نمازِ نمازگزاران صورت مىگيرد اين حُسن را دارد كه مىتواند فرصتى براى جبران خطاهاى گذشته و بازگشت آنان به درگاه الهى محسوب شود.حضرت على عليه السلام در اين باره مىفرمايد:گاهى خداوند اراده مىكند كه مردمى را به خاطر گناهانشان طورى عذاب كند كه احدى از آنان باقى نماند، ولى در آن ميان نمازگزار پيرى را كه با قدمهاى لرزان به جايگاه نماز مىرود و كودكانى را كه در حال تعليم قرآن هستند مىبيند از عذاب آنها چشمپوشى كرده آن را به تأخير مىاندازد. «2»
6- رحمت و مغفرت الهى
بيشترين آثار عبادات بويژه نماز در آخرت تجلّى مىيابد و يكى از مهمترين آثار نماز شمول رحمت و غفران الهى است. گرچه اين اثر ارزنده در دنيا هم ظاهر مىشود، ولى زمينه ظهور و بروز آن در آخرت بيشتر است و نمازگزاران مؤمن در سايه امن لطف و رحمت الهى قرار مىگيرند و از هول و هراس مواقف دشوار قيامت در امان مىمانند در نتيجه ارزش نمازشان آشكارتر مىشود. رسول خدا صلى الله عليه و آله شمول رحمت الهى بر نمازگزار را اينگونه توصيف فرموده:از آن هنگام كه مؤمنى به نماز مىايستد تا آنگاه كه نمازش را به پايان مىبرد خداى متعال [از روى لطف و رحمت] به او نظر مىكند و رحمت خداوند از بالاى سرش تا افق آسمان بر او سايه مىافكند و فرشتگان اطراف او را تا افق آسمان در برمىگيرند. «1»همچنين نماز صحيح و با توجّه، موجب آمرزش لغزشهاى گذشته مىشود و در نتيجه از گرفتار شدن در عذاب دوزخ جلوگيرى مىكند. رسول خدا صلى الله عليه و آله در اين باره نيز مىفرمايد: «لَنْ يَلِجَ النَّارَ احَدٌ يُصَلّى قَبْلَ طُلُوعِ الشَّمْسِ وَ قَبْلَ غُرُوبِها» «2»كسى كه قبل از طلوع و غروب آفتاب نماز مىگزارد، داخل آتش نمىشود.
7- راهيابى به عالم ملكوت
نماز برگ عبورى است در دست نمازگزار كه او را از زندان تاريك مادّيت بيرون مىآورد و تا اوج آسمان كمال و عالم ملكوت مىرساند. پيامبر بزرگوار اسلام صلى الله عليه و آله در اين باره مىفرمايد: «وقتى بنده مؤمن براى نماز به پا مىخيزد، درهاى بهشت برايش گشوده مىشود و پردههاى بين او و خداى متعال كنار مىرود و همسران بهشتى به استقبال او مىآيند. «3»همچنين نماز موجب تقرّب انسانهاى باتقوا به خداوند بزرگ است. چنانكه حضرت على عليه السلام مىفرمايد: «الصَّلاةُ قُرْبانُ كُلِّ تَقِىٍّ» «4»نماز هر تقوا پيشهاى را [به خداوند] نزديك مىكند.امام صادق عليه السلام نيز در اين باره مىفرمايد: «ما تَقَرَّبَ الْعَبْدَ الَى اللَّهِ تَعالى بَعْدَ الْمَعْرِفَةِ شَىْءٌ افْضَلُ مِنَ الصَّلاةِ» «1»پس از خداشناسى هيچ عاملى بهتر از نماز انسان را به خدا نزديك نمىكند.رهبر فرزانه انقلاب اسلامى، حضرت آيتاللّهخامنهاى «دامظلّه» نيز در بخشى از پيام خود به همايش نماز مىفرمايد: «هيچ وسيلهاى محكمتر و دائمىتر از نماز براى ارتباط ميان انسان با خدا نيست.» «2»
8- ورود به بهشت
بهشت مأمن دوستان خدا و جاودانهترين محلّ تجمّع سرسپردگان راه اوست و آنانند كه بايد براى هميشه در جوار رحمت او بهسر برند و از جام وصل و قرب حق سيراب شوند نمازگزارى كه با انجام فرمان الهى به درجات بالاى معرفت رسيده و به درگاه خداوند تقرّب جسته از سزاوارترين كسانى است كه به بهشت امن الهى راه مىيابد.رسول خدا صلى الله عليه و آله مىفرمايد: «مَنْ عَلِمَ انَّ الصَّلاةَ حَقٌّ واجِبٌ دَخَلَ الْجَنَّةَ» «3»كسى كه بداند نماز، حقى است كه خدا آن را واجب كرده (و آن را بهجا آورد)، وارد بهشت مىشود.
|