د- تعقيبات نماز
عشق و ارادت به خداوند و نيز ادب بندگى ايجاب مىكند كه انسان، با سلام نماز به ديدار خود با خداوند پايان ندهد، بلكه به مقتضاى حال، مقدارى به ذكر و دعا و نمازهاى مستحبّى بپردازد و بدين وسيله با خداى خويش خلوت كند و با او به راز و نياز بگذراند و از همنشينى با او بهرهمند شود. چرا كه او خود فرموده است: «انّى حَبيبٌ لِمَنْ احَبَّنى وَ جَليسٌ لِمَنْ جالَسَنى» «2»من دوستدار كسى هستم كه مرا دوست بدارد و همنشين كسى هستم كه با من همنشينى كند.عباداتى را كه انسان با چنين نيّتى در پى نمازهاى واجب انجام مىدهد، تعقيبات نماز گويند. مهمترين تعقيباتى كه در اخبار به آن سفارش شده عبارتند از:
1- تكبيرهاى سهگانه، پس از سلام مستحبّ است انسان سه بار تكبير بگويد و با هرتكبير دستها را تا بناگوش بالا بياورد.
2- تسبيحات صدّيقه طاهره عليها السلام، و آن عبارت است از گفتن سى و چهار مرتبه «اللَّهُ اكْبَرُ» و سى و سه مرتبه «الْحَمْدُ لِلَّهِ» و سى و سه مرتبه «سُبْحانَاللَّه». امام صادق عليه السلام اين تسبيحات را افضل تعقيبات نماز و بهتراز هزار ركعت نماز مستحبّى دانسته «1» ومىفرمايد: «فَوَاللَّهِ لَوْ كانَ شَىْءٌ افْضَلَ مِنْهُ لَعَلَّمَهُ رَسُولُ اللَّهِ صلى الله عليه و آله ايَّاها» «2»بهخدا سوگند! اگر چيزى بهتر از اين تسبيح بود، رسول خدا صلى الله عليه و آله آن را به او- حضرت زهرا عليها السلام- مىآموخت.
3- سجده شكر، و آن سپاسگزارى از خداوند است بر اين كه به انسان توفيق اقامه نماز را عنايت فرموده است. از حضرت صاحبالامر عليه السلام درباره اهميّت سجده شكر چنين نقل شده: «سَجْدَةُ الشُّكْرِ مِنْ الْزَمِ السُّنَنِ وَ اوْجَبِها» «3»سجده شكر از لازمترين و واجبترين سنتهاست.و تعقيبات نماز فراوان است. بهدليل رعايت اختصار به همين اندازه بسنده مىكنيم. «4»
|