4- منّت و اذيّت
آفت ديگرى كه قرآن كريم به آن تصريح مىكند منّت گذاشتن و آزار نمودن ديگران به خاطر عبادت است:
«يا أَيُّهَا الَّذينَ امَنُوا لا تُبْطِلُوا صَدَقاتِكُمْ بِالْمَنِّ وَالْأَذى» «1»اى كسانى كه ايمان آوردهايد! صدقههاى خويش را با منّت و آزار باطل نكنيد.در اين آيه، منّت و آزار، آفت صدقه (واجب يا مستحب) شمرده شده است.احسان به ديگران كه نوعى عبادت است نتيجه چند مقدّمه است. يكى اينكه توانايى لازم براى انجام كار خير را خداوند به انسان مرحمت كرده است، ديگر اينكه خداوند بندگانش را در شرايطى قرار داده كه به كمك ما نيازمند شدهاند و ديگر اينكه توفيق احسان نمودن به آنان را به ما ارزانى داشته است. توجّه به اين واقعيتها از يك سو نشان مىدهد كه وقتى انسان موفّق مىشود به ديگران كمك كند، چقدر بايد خداى مهربان را سپاسگزار باشد و از سوى ديگر بيانگر اين نكته است كه اگر انسان پس از انجام صدقات و احسان به ديگران، بر آنان منّت بگذارد و خود را سبب اصلى رهايى و نيكبختى ايشان معرّفى كند، چه رفتار زشتى نسبت به خلق و خالق انجام داده است.اذيّت و آزار مردم به خاطر انجام عبادت نيز موجب بىارزش شدن آن مىشود. در احكام عبادى نمونههاى متعدّدى از اذيّت ديگران را كه آفت عبادت محسوب شده مىتوان يافت مانند عبور غير مجاز از زمين و زراعت مردم براى زودتر رسيدن به مقصد، نماز، قرآن و دعا خواندن با صداى بلند در زمان استراحت ديگران، نماز خواندن در محل عبور مردم، ايجاد مزاحمت براى عبادت ديگران و ... كه اينها نمونهها و مصاديق بارزى از اين اذيّتهاست.
|