|
الف- آثار دنيوى
در اين جهان همه انسانها اعمّ از مؤمن و غير مؤمن از لطف و رحمت واسعه الهى برخوردارند و نعمتهاى خداوند در دنيا اختصاص به بندگان صالح او ندارد. خداوند همه را آفريده و اسباب و وسايل رشد و تكامل مادّى و معنوى را در اختيار همه قرار داده است، ليكن با وجود اين كسانى كه به وسيله پرستش خداوند خود را با سرچشمه جهان هستى، يعنى ذات مقدّس پروردگار مرتبط ساختهاند، علاوه بر نعمتهاى عامّ از پاداشهاى ويژهاى در همين جهان نيز بهرهمند مىشوند.
برخى از اين پاداشها عبارتند از:
1- خداترسى: هر چه بنده در اثر عبادت به خدا نزديكتر شود، خدا را بهتر مىشناسد، عظمت او را بيشتر درك مىكند و خوف الهى بيشتر در دلش متجلّى مىشود.بديهى است چنين خوفى نيز به نوبه خود، منشأ بركات ديگرى است، زيرا از سويى خوف از خدا مهمترين عامل بازدارنده انسان از لغزشهاست و از سوى ديگر وقتى دل آدمى از خوفالهى لبريز شد، انسان از برخورد باهيچ نيروى ديگرى پروا نخواهد داشت و روح آزادگى و وارستگى به تمام معنا در او به وجود خواهد آمد. حضرت صادق عليه السلام مىفرمايد: خداوند در تورات فرموده است: «يَابْنَ ادَمَ! تَفَرَّغْ لِعِبادَتى، أَمْلَأْ قَلْبَكَ خَوْفاً مِنّى» «1»اى فرزند آدم! براى پرستش من فراغت بجوى تا دلت را از خوف خود پر كنم!
2- سلامت جسم و جان: جسم و روح انسان با هم مرتبط بوده بر يكديگر تأثير متقابل دارند. رنجورى و بيمارى هر يك موجب ناراحتى ديگرى مىشود. چه بسيارند افرادى كه بيمارى جسمى ندارند، ولى به خاطر تشويش يا افسردگى روانى، جسمشان نيز همواره رنجور و ناتوان است و اگر از اضطراب روانى رها شوند، مشكل جسمشان نيز حل خواهد شد. از سوى ديگر از بين مبتلايان به بيمارىهاى جسمى نيز اغلب، كسانى نجات مىيابند و شانس بهبودى بيشترى دارند كه از روحيهاى آرام و مطمئن برخوردار باشند.عبادت خداوند موجب ارتباط انسان با مبدأ علم، قدرت و حيات مطلق و بىنهايت شده و آرامش روحى انسان را در پى خواهد داشت. آرامشى كه مؤثرترين عامل در بهبود بيمارىهاى جسمى و روحى است.قرآن كريم در مورد تأثير ذكر خدا- كه روح عبادت است- بر روان انسان مىفرمايد: «... أَلا بِذِكْرِ اللَّهِ تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ» «2»... آگاه باشيد! كه دلها با ياد خداوند آرام مىگيرد.علاوه بر آنچه گفته شد برخى از عبادات بهطور مستقيم نيز موجب سلامت جسم مىشوند. امام سجاد عليه السلام درباره تأثير حج و عمره بر سلامت جسمانى مىفرمايد.0 «حُجُّوا وَاعْتَمِرُوا تَصِحَّ أَجْسامُكُمْ ...» «1»حجّ و عمره بجا آوريد! تا بدنهاى شما سالم گردد.
3- مصونيت از گناه: عبادت موجب قرب انسان به خدا مىشود و از آنجا كه خداوند مظهر همه پاكىهاست و از هرگونه پليدى و آلودگى منزّه است، بندگانى كه به او تقرّب مىجويند نيز به هر ميزان به او نزديكتر شوند به همان ميزان از گناه و انحراف فاصله مىگيرند و از وسوسههاى شيطان و نفس امّاره مصونيّت مىيابند.با توجّه به اين حقيقت، قرآن كريم مىفرمايد: «أَقِمِ الصَّلوةَ إِنَّ الصَّلوةَ تَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَالْمُنْكَرِ ...» «2»نماز را بپا دار كه نماز- انسان را- از زشتىها و گناه باز مىدارد.
4- بىنيازى مادّى و گشايش اقتصادى: غنا و بىنيازى تنها به داشتن مال و ثروت زياد نيست. چه بسا ثروتمندى كه با وجود تمكّن مادّى در عمق جان خويش احساس فقر و نياز مىكند و چهبسا تهيدستى كه بر اثر ارتباط با خدا و اتّكال به او، خود را از همه كس و همه چيز مستغنى مىيابد. عبادت خداوند سبب مىشود كه انسان آنچنان در عظمت الهى غرق شود كه غير او هر چه هست در نظرش حقير و بىارزش جلوه كند.حضرت على عليه السلام در توصيف تقوا پيشگان مىفرمايد: «عَظُمَ الْخالِقُ فى أَنْفُسِهِمْ فَصَغُرَ ما دُونَهُ فى أَعْيُنِهِمْ ...» «3»ژرفاى روحشان را عظمت آفريدگار لبريز كردهاست. پس هرچه جزاوست درنظرشان خُرد مىآيد.در عين حال در متون اسلامى به اين حقيقت تصريح شده است كه انجام برخى عبادات موجب ازدياد روزى و گشايش اقتصادى مىشود.بهعنوان نمونه، حضرت صادق عليه السلام مىفرمايد: «صَلاةُ اللَّيْلِ تُحْسِنُ الْوَجْهَ وَ تُحْسِنُ الْخُلْقَ وَ تُطيبُ الرُّوحَ وَ تُدِرُّ الرِّزْقَ وَ تَقْضِى الدَّيْنَ وَ تَذْهَبُ بِالْهَمِّ وَ تَجْلُوا الْبَصَرَ» «1»نماز شب، چهره را زيبا، اخلاق را نيكو، روح را پاكيزه، روزى را زياد، قرض را ادا، اندوه را برطرف، و چشم را روشن مى كند.
|