|
نظم در عبادت
اكثر قريب به اتّفاق عباداتى كه در اسلام مقرّر شده، بر نظم و ضابطه خاصّى از نظر زمان، مكان، كيفيّت و ... استوار است. به عنوان نمونه، در برپايى نماز مىفرمايد: «وَ أَقِمِ الصَّلوةَ لِدُلُوكِ الشَّمْسِ إِلى غَسَقِ الَّيْلِ وَ قُرانَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرانَ الْفَجْرِ كانَ مَشْهُوداً» «1»نماز را از زوال خورشيد (هنگام ظهر) تا نهايت تاريكى شب [: نيمهشب] بر پا دار! و نيز قرآنِ فجر [: نماز صبح] را؛ چرا كه قرآن فجر، مشهود- فرشتگان روز و شب- است.به جا آوردن نمازهاى واجب پنجگانه، در زمانهاى مشخّص در طول شبانهروز، نظم خاصّى به زندگى نمازگزار مىبخشد، بويژه اگر اين نمازها بر اساس تأكيد اسلام، در اوّل وقت، به صورت جماعت و در مساجد خواندهشود. علاوهبر اين برپايى نماز جمعه، هر هفته يك بار، مردم هر شهر را در يك نقطه جمع آورده و موجب مىشود تا ضمن انجام عبادتى دستهجمعى، از اوضاع و مسايل اجتماعى، سياسى و اخلاقى و حوادث هفته نيز آگاه شوند.قرآن كريم درباره روزه ماه مبارك رمضان نيز مىفرمايد: «شَهْرُ رَمِضانَ الَّذى انْزِلَ فيهِ الْقُرانُ ... فَمَنْ شَهِدَ مِنْكُمُ الشَّهْرَ فَلْيَصُمْهُ» «2»
ماه رمضان، ماهى كه قرآن، در آن نازل شده است ... پس هر كس از شما كه در ماه رمضان در حضر باشد بايد روزه بدارد.مسلمانان در هر سال با مشاهده هلال ماه مبارك رمضان روزه مىگيرند و با ديدن هلال ماه شوّال افطار مىكنند. آغاز و پايان روزه هر روز هم با طلوع فجر و مغرب هماهنگ است. قرآن كريم در اين باره مىفرمايد:
«وَ كُلُوا وَاشْرَبُوا حَتَّى يَتَبَيَّنَ لَكُمُ الْخَيْطُ الْأَبْيَضُ مِنَ الْخَيْطِ الْأَسْوَدِ مِنَ الْفَجْرِ ثُمَّ أَتِمُّوا الصِّيامَ إِلَى الَّيْلِ ...» «1»و بخوريد و بياشاميد تا رشته سفيد- صبح- از رشته سياه- شب- براى شما آشكار گردد سپس روزه را تا شب تكميل كنيد!كنگره بزرگ و سالانه حجّ نيز نمايش نظم شكوهمند اسلامى است. همه حجّاج با بستن «احرام»، متّحد الشّكل از «ميقات» بهسوى «مكّه» حركت مىكنند و سپس با نظمى خاصّ به طواف، نماز طواف، سعى و تقصير مىپردازند و اعمال «عمره» را به پايان مىبرند.
آنگاه در زمانى معيّن دوباره از مكه «احرام» مىبندند و راهى «عرفات» و «مشعر» مىشوند و پس از «وقوف» منظّم در هر يك از آن سرزمينهاى مقدّس به سوى «منا» حركت مىكنند و پس از انجام منظّم اعمال منا با شكوهى چشمگير به مكّه باز مىگردند و پس از طواف، نماز طواف و سعى مجدّد و طواف نساء و نماز آن به مناسك خويش پايان مىدهند.قرآن كريم درتبيين اختلاف شكل ظاهرى ماه، از هلال تا بدر و از بدر تا محاق مىفرمايد: «وَ يَسْئَلُونَكَ عَنِ الْأَهِلَّةِ قُلْ هِىَ مَواقيتُ لِلنَّاسِ وَالْحَجِّ ...» «2»درباره هلالهاى ماه از تو سؤال مىكنند بگو آنها بيان اوقات [و تقويم طبيعى براى نظامِ زندگىِ] مردم و [تعيين وقت] حجّ است.وجود اين همه دستورات عبادى منطبق بر نظم، بهترين دليل است بر اين كه يك مسلمان وظيفه دارد همه امور زندگى خود بويژه امور عبادى خويش را منظّم سازد و از هرگونه بىنظمى، خود سرى و اعمال سليقه شخصى در انجام عبادات پرهيز كند.
|