|
اهميّت نظم و اعتدال در زندگى بشر
نظم و اعتدال در پيشبرد اهداف گوناگون بشر نقش تعيينكنندهاى دارد، زيرا جهانى كه ما در آن زندگى مىكنيم، مادّى و گذراست و دامنه عمر ما محدود و پايانپذير است و در اين فرصت محدود، به همه كارها و خواستهها نمىتوان دست يافت. رعايت نظم و اعتدال به انسان امكان مىدهد كه از وقت، نيرو و امكانات محدودى كه در اختيار دارد بيشترين بهره را ببرد و آنها را صرف امور كم ارزش و بىفايده نكند.
پيشوايان بزرگوار اسلام با وقوف براهميّت نظم و تأثير بسزايى كه درنيكبختى و كماليابى انسان دارد در هر فرصتى پيروان خود را به رعايت نظم و انضباط در زندگى سفارش مىكردند.حضرت على عليه السلام در آخرين ساعات حيات پر بركت خويش به فرزندانش فرمود: «اوصيكُما وَ جَميعَ وَلَدى وَ أَهْلى وَ مَنْ بَلَغَهُ كِتابى بِتَقْوَى اللَّهِ وَ نَظْمِ أَمْرِكُمْ» «1»شما و همه فرزندان و خانوادهام را و هر كس كه نوشته من به او برسد به تقواى الهى و نظم در كارتان سفارش مىكنم.همچنين آنان را از زيادهروى در انجام هر كار باز مىداشتند و به رعايت اعتدال دعوت مىكردند. در اين باره نيز حضرت على عليه السلام مىفرمايد:
«إِنَّ لَيْلَكَ وَ نَهارَكَ لا يَسْتَوْعِبانِ جَميعَ حاجاتِكَ فَاقْسِمْها بَيْنَ عَمَلِكَ وَ راحَتِكَ» «2»ساعات شبانهروز، گنجايش تمامنيازهاى تورا ندارد. پس آنها را ميان كار و استراحتت تقسيم كن!رعايت نظم و اعتدال در زندگى بدون تدبير و برنامهريزى صحيح امكانپذير نيست و انسان براى آنكه بتواند از كمترين فرصتها و امكانات، بيشترين بهره را ببرد، بايد اوقات خود را در طول شبانهروز، ميان مهمترين وظايفى كه مىبايد انجام دهد تقسيم كند و اگر در اين بين وقتى خالى ماند، آنرا براى امور كم اهمّيتتر منظور كند.
امام كاظم عليه السلام درباره برنامهريزى و تقسيم اوقات مىفرمايد: «إِجْتَهِدُوا فى أَنْ يَكُونَ زَمانُكُمْ ارْبَعَ ساعاتٍ: ساعَةٌ لِمُناجاتِ اللَّهِ وَ ساعَةٌ لِأَمْرِ الْمَعاشِ وَ ساعَةٌ لِمُعاشَرَةِ الْأِخْوانِ وَالثِّقاتِ الَّذينَ يُعَرِّفُونَكُمْ عُيُوبَكُمْ وَ يُخْلِصُونَ لَكُمْ فِى الْباطِنِ وَ ساعَةٌ تَخْلَوْنَ فيها لِلَذَّاتِكُمْ فى غَيْرِ مُحَرَّمٍ وَ بِهذِهِ السَّاعَةِ تَقْدِرُونَ عَلَى الثَّلاثِ ساعاتٍ ...» «1»
بكوشيد كه اوقات شما در شبانهروز، چهاربخش باشد؛ بخشى براى مناجات با خداوند- و عبادت او- بخش ديگر، جهت كار و تلاش بهمنظور تأمين مخارج زندگى، بخش سوّم براى معاشرت با برادران- ايمانى- و افراد مورد اعتمادى كه شما را بر عيوبتان آگاه مىكنند و از دل به شما ارادت دارند و سرانجام بخش چهارم براى بهرهمندى از لذّتهاى حلال كه با اين بخش بر انجام تكاليف خود در سه بخش ديگر توانا مىشويد.در عين حال، اخلاق عبادى ايجاب مىكند كه انسان، بهترين ساعات عمر خود را كه در آن آمادگى، حضور و نشاط بيشترى دارد به عبادت و مناجات با خداوند اختصاص دهد.حضرت على عليه السلام در عهدنامه مهم خود به مالك اشتر در اين باره مىفرمايد: «وَاجْعَلْ لِنَفْسِكَ فيما بَيْنَكَ وَ بَيْنَ اللَّهِ أَفْضَلَ تِلْكَ الْمَواقيتِ» «2»ميان خود و خداى سبحان، بهترين اوقات را (براى عبادت و راز و نيازت) قرار ده.
بايد توجّه داشت كه وقتى امام عليه السلام به يك مسؤول بلند پايه نظام حكومتى خويش كه مىبايد از لحظه لحظه اوقات و فرصتهايش در جهت اداره امور جامعه استفاده كند وحتّى از خواب و خوراك خويش در جهت انجام مأموريت خطيرى كه بر عهده گرفته مايه بگذارد چنين دستورى مىدهد، تكليف ردههاى پايينتر و مردم عادى روشن است.
|