نقش اخلاص در تكامل روح‏
در درسهاى گذشته تكامل روح را مهمترين هدف آفرينش دانستيم. اخلاص در تأمين اين هدف بزرگ و رساندن انسان به مقصد الهى خويش نقش مهمّى ايفا مى‏كند انسان مى‏تواند در پرتو خودسازى و عبادت خالصانه خداوند و پيروى از دستورات او به درجه‏اى از عزّت و اعتلاى روحى برسد كه به احدى جز خداوند اميدوار نباشد و چيزى جز عملكرد سوء خودش او را نترساند. على عليه السلام در اين باره مى‏فرمايد: «الْعِبادَةُ الْخالِصَةُ، انْ لا يَرْجُوَا الرَّجُلُ الَّا رَبَّهُ وَ لا يَخافَ الَّا ذَنْبَهُ» «4» عبادت خالصانه آن‏است‏كه انسان‏جز به‏پروردگارش اميدوارنباشد و جز از- پيامد- گناهش نترسد.اخلاص موجب مى‏شود كه انسان رضاى خداوند را ملاك انجام هر كارى قرار دهد و تمامى كنش‏ها، واكنش‏ها، اقدام‏ها و پرهيزهايش را با خشنودى او همسو و هماهنگ سازد، خدا را منشأ هر خير و بركتى بداند، اميد خود را از آنچه در دست ديگران است قطع كند، تنها به رحمت واسعه الهى اميدوار بوده و مشيّت او را در جهان نافذ و حاكم شمارد.اخلاص در عبادت چنان علوّ همّتى به انسان مى‏دهد كه ديگر ستايش و نكوهش ديگران در اراده و عمل او تأثير نمى‏گذارد، مقام و ثروت بيكران او را به طمع نمى‏اندازد، تهديدهاى جانى و مالى او را از ادامه راهش باز نمى‏دارد، در پنهان و آشكار يكسان عمل مى‏كند و گفتار و كردارش با هم مطابق است و توقع هيچ پاداشى از ديگران ندارد.از اين رو، رسول خدا صلى الله عليه و آله مى‏فرمايد: «ما بَلَغَ عَبْدٌ حَقيقَةَ الْاخْلاصِ حَتَّى لا يُحِبَّ انْ يُحْمَدَ عَلى‏ شَىْ‏ءٍ مِنْ عَمَلٍ لِلَّهِ» «1»هيچ بنده‏اى به حقيقت اخلاص دست نمى‏يابد مگر آن‏كه دوست نداشته باشد كه بر آنچه براى رضاى خدا انجام داده مورد ستايش قرار گيرد.على عليه السلام نيز مى‏فرمايد: «مَنْ لَمْ يَخْتَلِفْ سِرُّهُ وَ عَلانِيَتُهُ وَ فِعْلُهُ وَ مَقالَتُهُ فَقَدْ ادَّى الْامانَةَ وَ اخْلَصَ الْعِبادَةَ» «2»كسى كه پنهان و آشكارش و رفتار و گفتارش با هم هماهنگ باشد، امانت را ادا كرده و عبادت را خالص نموده است.