مقدمه‏
«اخلاق» و «عبادت» در يكديگر تأثير متقابل دارند به اين معنا كه از يك سو اخلاق نيكو سبب پيدايش و تقويت روحيه پرستش در فرد مى‏شود و از سوى ديگر، تهذيب نفس، آراسته شدن به صفات زيبا و پيراسته شدن از خصلت‏هاى زشت از قطعى‏ترين آثار عبادت حضرت حق است.قرآن مجيد چنين اثر ارزنده‏اى را براى عبادتهايى مثل نماز و زكات بديهى دانسته مى‏فرمايد: «انَّ الصَّلوةَ تَنْهى‏ عَنِ الْفَحْشاءِ وَالْمُنْكَرِ» «1»همانا نماز [انسان را] از فحشا و منكر باز مى‏دارد.و نيز مى‏فرمايد: «خُذْ مِنْ امْوالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَكّيهِمْ بِها» «2»از ثروتهايشان صدقه (زكات) بستان تا آنان را پاك و منزّه‏سازى.شهيد مطهرى در تبيين رابطه اخلاق و عبادت مى‏نويسد:در عبادت، خارج شدن از محدوده كوچك خودى، خارج شدن از محدوده آمال و تمنيّات‏كوچك، محدود و موقّت هست و به عبارت ديگر در عبادت، انسان از دايره تمنّيات و آمال كوچك خارج‏مى‏شود. در عبادت التجا هست، انقطاع هست. در عبادت واقعاً انسان‏از محدوده خودخواهى‏ها، خودپرستى‏ها، آرزوها، تمنّى‏ها و امور كوچك پرواز مى‏كند و بيرون مى‏رود.
... بزرگترين، شريفترين، با شكوه‏ترين و باعظمت‏ترين حالت انسان آن حالت پرستشانه‏اى است كه به خود مى‏گيرد. «1»
چنان‏كه پيداست برخى از صفات زشت يا زيباى اخلاقى در ظاهر، رابطه بيشترى با عبادات دارند و نيز رعايت برخى آداب و مسائل اخلاقى در مورد بعضى عبادات ضرورى‏تر به‏نظر مى‏رسد. اين‏گونه شاخص‏ها به‏طور عمده، ستون فقرات و محورهاى اصلى مبحث «اخلاق عبادى» را تشكيل مى‏دهند.
در جزوه حاضر سعى شده است تا حدودى به موضوع مزبور پرداخته شود و در حد گنجايش اين دوره، گوشه‏هايى از تأثير متقابل اخلاق و عبادت در يكديگر و نيز بخشى از آداب و سنن نيكوى عبادى مطرح گردد به اين اميد كه دانشجويان عزيز؛1- با آن دسته از مباحث اخلاقى كه با مسائل عبادى ارتباط بيشترى دارند، آشنا شوند.2- بكوشند عبادت خود را بيش از گذشته با اخلاق عبادى همسو نمايند.
گروه اخلاق و تربيت اسلامى‏