آثار تفكّر
نعمت تفكّر از گرانبهاترين نعمتهايى است كه خداوند مهربان به انسان ارزانى داشته است. بهره‏گيرى صحيح از اين نعمت ارزشمند، آثار و بركات فراوانى براى ما در پى‏دارد.
برخى از اهمّ آثار تفكّر عبارتند از:
الف- تحصيل رأى صائب: اوّلين اثر نيكوى تفكّر، به دست آوردن رأى پخته و درست است، زيرا متفكّر هرگز نابخردانه عمل نمى‏كند. بلكه ابتدا جوانب موضوع مورد عمل را به دقّت مى‏سنجد و آنچه را صحيح‏تر تشخيص دهد برمى‏گزيند و به كار مى‏بندد.ارزش اين اثر زمانى آشكار مى‏شود كه بدانيم درصد فراوانى از انسان‏ها در طول اعصار و قرون متمادى به دليل عدم بهره‏گيرى درست از نيروى انديشه، از عبادت آفريدگار جهان روى برتافته، عمر گرانبهاى خويش را در مسير پرستش خورشيد، ستاره، بت، گوساله و ... صرف كرده و مى‏كنند. اينان اگر به قول حضرت ابراهيم عليه السلام لختى مى‏انديشيدند كه چنين موجودات حقير و بى‏اراده‏اى شايسته پرستش نيستند چه‏بساهرگز به پرستش آنها اقدام نمى‏كردند.قرآن كريم، ضمن اشاره به اين حقيقت روشن از زبان حضرت ابراهيم عليه السلام رابطه تعقّل و عبادت را نيز چه نيكو به تصوير مى‏كشد:أَفَتَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ ما لا يَنْفَعُكُمْ شَيْئاً وَ لا يَضُرُّكُمْ افٍّ لَكُمْ وَ لِما تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ أَفَلا تَعْقِلُونَ» «1» [ابراهيم گفت‏]: «آيا جز خدا چيزى را مى‏پرستيد كه نه كمترين سودى براى شما دارد و نه زيانى به شما مى‏رساند؟! اف بر شما و بر آنچه جز خدا مى‏پرستيد! آيا انديشه نمى‏كنيد؟»ب- دعوت به نيكى‏ها: فكر و انديشه صحيح، انسان را به بسيارى از نيكى‏ها سوق مى‏دهد و به‏سان محرّكى نيرومند، چرخ نيكوكارى را به گردش در مى‏آورد.حضرت على عليه السلام فرمود: «إِنَّ التَّفَكُّرَ يَدْعُوا إِلَى الْبِرِّ وَالْعَمَلِ بِهِ» «2»انديشيدن- انسان را- به‏سوى نيكى و انجام آن فرامى‏خواند.
حضرت صادق عليه السلام نيز ضمن تجليل از انديشه صحيح، آثار ارزنده آن را چنين بيان فرموده است:
«الْفِكْرَةُ مِراةُ الْحَسَناتِ وَ كَفَّارَةُ السَّيِّئاتِ وَ ضِياءُ الْقُلُوبِ وَ فُسْحَةُ الْخُلْقِ وَ إِصابَةٌ فى‏ صَلاحِ الْمَعادِ وَاطِّلاعٌ عَلَى الْعَواقِبِ وَاسْتِزادَةٌ فِى الْعِلْمِ وَ هِىَ خَصْلَةٌ لا يُعْبَدُ اللَّهُ بِمِثْلِها» «3»فكر و انديشه، آيينه نيكى‏ها، كفّاره گناهان، فروغ دلها، گشاده‏رويى، موفّقيّت در آبادى آخرت، آگاهى به فرجام كارها و افزايش دانش است و آن خصلتى است كه خداوند به- چيزى- مانند آن پرستيده نمى‏شود.

ج- مصونيّت از لغزش‏ها: سهل‏انگارى در فكر و تدبير و نسنجيدن عواقب امور، سبب فروغلتيدن انسان در كام اندوه و گرفتارى مى‏شود. از ديگر بركات تفكّر، ايمنى يافتن انسان از اين‏گونه لغزش‏هاست. انسان فكور و خردمند، با بررسى درست جوانب امور، آفات و پيامدهاى ناهنجار را شناسايى و آنها را به حداقل مى‏رساند و در نتيجه از بسيارى زيانهاى مادّى و معنوى مصون مى‏ماند:حضرت على عليه السلام در اين باره مى‏فرمايد: «أَصْلُ السَّلامَةِ مِنَ الزَّلَلِ الْفِكْرُ قَبْلَ الْفِعْلِ» «1»اساس ايمنى از لغزش‏ها، انديشيدن پيش از انجام كارهاست.