|
مقدّمه
بديهى است كه «اخلاق» و «عبادت» در يكديگر تأثير متقابل دارند، به اين بيان كه از يكسو اخلاق نيكو، سبب پيدايش و تقويت روحيه پرستش در فرد مىگردد و از سوى ديگر، يكى از آثار قطعى عبادت حق، تهذيب نفس، يا آراسته شدن به صفات زيبا و پيراسته شدن از خصلتهاى زشت است. بطور مثال؛ قرآن مجيد چنين اثرى را براى عبادتهايى مثل نماز، روزه و زكات، بديهى دانسته، مىفرمايد: «انَّ الصَّلوةَ تَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْكَرِ» «1»همانا نماز (آدمى را)، از فحشا و منكر، باز مىدارد. «خُذْمِنْ امْوالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَكّيهِمْبِها» «2»از ثروتهايشان صدقه (زكات) بستان تا به وسيله آن، آنان را پاك سازى و پرورش دهى!شهيد مطهرى در اين رابطه مىنويسد: «... در عبادت، خارج شدن از محدوده كوچك خودى، خارج شدن از محدوده آمال و تمنيّات كوچك، محدود و موقّت هست، و به عبارت ديگر؛ درعبادت، انسان از دايره تمنيّات و آمال كوچك، خارج مىشود، در عبادت التجاهست، انقطاع هست، درعبادت، واقعاً انسان از محدوده خود خواهيها، خود پرستيها، آرزوها، تمنيّها وامور كوچك پرواز مىكند و بيرون مىرود ...
بزرگترين، شريفترين، باشكوهترين و با عظمتترين حالت انسان، آن حالت پرستشانهاى است كه به خود مىگيرد.» «1»همان گونه كه روشن است برخى از صفات زشت يا زيباى اخلاقى، در ظاهر، رابطه بيشترى با عبادات دارند و نيز، رعايت برخى از آداب و مسائل اخلاقى در مورد بعضى عبادات ضرورى تر به نظر مىرسد كه بخش مهمّى از «اخلاق عبادى» را نيز تشكيل مىدهند.
در جزوه حاضر سعى شده تا حدودى به اين مسأله پرداخته و گوشهاى از آثار اخلاق و عبادت در يكديگر و همين طور بخشى از آداب و سنن نيكوى عبادى مطرح شود، تا به خواست خدا عبادات واخلاقمان، نيكوتر گردد.
مركز تحقيقات اسلامى
معاونت متون آموزشى
|