د- زندگى سخت‏
سختى زندگى، همراه با تنگدستى و مشكلات، نشانه بارز دورى از خدا و ترك عبادت است. گاهى انسان دست به هر كارى مى‏زند، درها را به روى خود بسته مى‏بيند و آن چنان به آشفتگى و سردرگمى گرفتار مى‏شود كه نمى‏داند چه كند! فقر و تنگدستى از يك طرف، تشويش خاطر و فكر و خيال از طرف ديگر و مشكلات و گرفتاريها از هر سو او را احاطه مى‏كند، بطورى كه ادامه زندگى را براى خود دشوار مى‏بيند.همه اين سردرگمى‏ها و سختيها ممكن است نتيجه دورى از سرچشمه فياض معنويت و فراموشى ياد خدا باشد. قرآن مجيد در اين باره مى‏فرمايد: «وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِكْرى‏ فَإِنَّ لَهُ مَعيشَةً ضَنْكاً» «2»هر كس از ذكر وياد من روى گرداند زندگى برايش سخت و ناگوار خواهد بود.
سختى زندگى و دشوارى آن بيشتر به دليل كمبودهاى معنوى وآشفتگى روحى، عدم اعتماد به آينده، ترس از مردن و از دست دادن دنيا و امكانات موجود است. چنانكه بسيارى از نگرانيها، اضطرابها و دلهره ها در جهان صنعتى امروز، ناشى از دورى آنان از عبادت و غفلت شان از ياد خداست. وقتى انسان وابستگى بيش از حدّ به دنياى ماده پيدا كرد، فكر دل كندن از آن ناراحتش مى‏كند. اما كسى كه ايمان و اميدش به ذات اقدس الهى است، نه تنها از نگرانيها وتشويشها در امان است، بلكه با اطمينان به آينده اى روشن سعى در جلب رضايت خدا دارد. امام صادق عليه السلام فرمود:
«فِى التَّوْراةِ مَكْتُوبٌ: ابْنَ ادَمَ تَفَرَّغْ لِعِبادَتى‏ ... وَ إِلَّا تُفَرِّغْ لِعبادَتى‏ أَمْلَأْ قَلْبَكْ شُغْلًا بِالدُّنْيا ثُمَّ لا أَسُدُّ فاقَتَكَ وَ أَكِلْكَ إِلى‏ طَلَبِها» «1»در تورات نوشته شده: اى فرزند آدم: براى عبادت من كوشش كن و گرنه قلب تو را از اشتغال به دنيا پر مى‏سازم و راه نيازمنديت را نمى‏بندم و تو را به طلب دنيا وا مى‏گذارم.