الف- در دنيا
1- جرأت بر گناه: يكى ازآثار ترك نماز، جرأت پيدا كردن بر ساير گناهان است؛ بدين معنا كه انسان وقتى نماز را كه ستون دين به شمار مىآيد، ترك كند، ارتكاب گناهان ديگر برايش آسان مىشود. رسول خدا صلى الله عليه و آله فرمود: «لا يَزالُ الشَّيْطانُ يَرْعَبُ مِنْ بَنى آدَمَ ماحافَظَ عَلىَ الصَّلَواتِ الْخَمْسِ فَإِذا ضَيَّعَهُنَّ تَجْرُأُ عَلَيْهِ وَ أَوْقَعَهُ فِى الْعَظَائِمِ» «2»تا زمانى كه انسان نمازهايش را به جاآورد شيطان سراغ او نمىرود و هنگامىكه آنها راضايع كند (ترك كند)، شيطان بر او جرى شده، به گناهان بزرگ وادارش مىكند.حضرت على عليه السلام در نامه اى به محمّد بن ابى بكر مىنويسد: «... ثُمَّ ارْتَقِبْ وَقْتَ الصَّلاةِ، فَصَلِّها لِوَقْتِها ... فَمَنْ ضَيَّعَ الصَّلاةَ، فَإِنَّهُ لِغَيْرِها أَضْيَعُ ...» «1»سپس مراقب اوقات نماز باش، و آن را بموقع به جا آورد؛ زيرا كسى كه نماز را ضايع سازد، غير نماز (عبادت ديگر) را بيشتر ضايع مىكند.راز اين مطلب آن است كه نماز موجب تذكّر و توجّه به خداست وانسان را متوجه حضور در محضر الهى مىسازد و او را از گناهان باز مىدارد، در صورت ترك نماز، يادآور حضور و مراقبت خدا ومهار كننده گناهان وجود نخواهد داشت. به عبارت ديگر، مانع فعاليتهاى وسوسه گرانه شيطان و نفس امّاره برطرف مىشود و شيطان و نفس امّاره بر انسان چيره مىگردند و او را به گناهان ديگر مىكشانند.
2- ويرانى دين: نماز، تكيه گاه و اساس دين خدا راتشكيل مىدهد كه هر چه بهتر انجام پذيرد، ايمان انسان را قويتر خواهد كرد و اگر خللى در آن وارد شود، ستون دين را منهدم مىكند. پيامبر اكرم (ص) فرمود: «الصَّلاةُ عِمادُ الدّينِ، فَمَنْ تَرَكَ صَلاتَهُ مُتَعَمِّداً فَقَدْ هَدَمَ دينَهُ» «2»نماز، ستون وتكيهگاه ديناست و كسى كه به عمد آن را ترك كند، دينش را ويران ساخته است.از اين رو، امام موحّدان، على عليه السلام ضمن سفارش به نماز، ضايع كننده آن را از خود طرد كرده و فرموده است: «عَلَيْكُمْ بِالُمحافَظَةِ عَلى أَوْقاتِ الصَّلاةِ فَلَيْسَ مِنّى مَنْ ضَيَّعَ الصَّلاةَ» «1»برشما باد به پاس داشتن اوقات نماز، پس هر كس نماز را خراب كند از (زمره دوستان) من نيست.ترك نماز، گاهى به كفر و بىدينى مىانجامد، به عبارت ديگر، نماز مرز ميان اسلام و كفر است. رسول خدا (ص) فرمود: «ما بَيْنَ الْمُسْلِمِ وَ بَيْنَ أَنْ يَكْفُرَ إِلَّا أَنْ يَتْرُكَ الصَّلاةَ الْفَريضَةَ مُتَعَمِّداً أَوْ يَتَهاوَنَ بِها فَلا يُصَلّيها» «2»ميان مسلمان تا كافر شدنش فاصلهاى نيست، جز ترك عمدى نماز واجب يا سستى در آن كه به نماز نخواندن بينجامد.امام باقر عليه السلام فرمود: «رسول خدا (ص) در مسجد نشسته بود كه مردى وارد شد و به نماز ايستاد، ولى ركوع و سجودش را ناقص انجام داد. حضرت با ديدن او فرمود: همچون كلاغ بر زمين نوك مىزند؛ اين شخص اگر در اين حالت بميرد، به دين من از دنيا نرفته است.» «3»
3- از دستدادن شخصيتاجتماعى: ازديگر آثار زيانبار تركنماز و سبكشمردن آن، منفور شدن درجامعه است؛ يعنى تاركنماز يا سبكشمارنده آن ارزش وشخصيت اجتماعى خويش را از دست مىدهد و مسلمانان با ديده نفرت به او مىنگرند، تا جايى كه به گفته امامباقر عليه السلام:
«رسول خدا (ص) با همسايگان مسجد شرط كرد به نماز جماعت حاضر شوند و متخلّفان را تهديد كرد كه خانه هايشان را آتش خواهد زد.» «1»امام صادق عليه السلام در مورد انتخاب دوست و همنشين فرمود: «اخْتَبِروُا إِخْوانَكُمْ بِخَصْلَتَيْنِ، فَإِنْ كانَتا فيهِمْ وَ إِلَّا فَاعْزُبْ، ثُمَّ اعْزُبْ: مُحافَظَةً عَلَى الصَّلَواتِ فى مَواقيتِها وَ الْبِرَّ بِالْإِخْوانِ فِى الْعُسْرِ وَ الْيُسْرِ» «2»دوستان و برادران خود را با داشتن دو صفت انتخاب كنيد وگرنه آنها را رها كنيد و از آنان دورى گزينيد: اول مراقب برنماز دراوقات مخصوص آن و دوم نيكى كردن بهبرادران درسختى و راحتى.
4- زندگى سخت: سختى زندگى و آميخته شدن با مشكلات روحى و روانى از ديگر پيامدهاى ترك نماز و سبك شمردن آن است. كسى كه رابطهاى باخدا نداشته باشد، روشن است كه از رحمت و الطاف الهى به دور خواهد بود. قرآن مجيد مىفرمايد: «أَقِمِ الصَّلوةَ لِذِكْرى» «3»نماز را براى ياد من به پاى دار.درآيه ديگر مىفرمايد: «وَ مَنْ أَعْرَضَ عَنْ ذِكْرى فَإِنَّ لَهُ مَعيشَةً ضَنْكاً» «1»هر كس از ياد من رويگردان شود زندگى برايش سخت و ناگوار خواهد بود.در اين راستا، روايتى ازرسول خدا صلى الله عليه و آله نقل مىكنيم كه زندگى سخت و ناگوار را تشريح ميكند. «مَنْ تَهاوَنَ بِصَلاتِهِ ... يَرْفَعُ اللَّهُ الْبَرَكَةَ مِنْ عُمْرِهِ وَ مِنْ رِزْقِهِ ...وَ كُلُّ عَمَلٍ يَعْمَلُهُ لا يُوجَرُ عَلَيْهِ وَ لا يُرْتَفَعُ دُعائُهُ إِلَى السَّماءِ وَ لَيْسَ لَهُ حَظٌّ فى دُعاءِ الصَّالِحينَ وَ يَمُوتُ ذَليلًا وَ جائِعاً وَعَطْشاناً ...» «2»كسى كه نماز را سبك شمارد ... خداوند بركت از عُمر و روزى او برمىدارد و هرعملى انجام دهد پاداشى نمىبرد، دعايش به آسمان بالا نمىرود، از دعاى نيكوكاران بهرهاى نمىبرد و با ذلت و خوارى و گرسنگى و تشنگى مىميرد.
5- چهره منفور: همچنين رسول گرامى اسلام، زشتى چهره و منفورى آن را نتيجه سبك شمردن نماز دانسته، مىفرمايد: «... يَمْحُوا اللَّهُ تَعالى سيماءَ الصَّالِحينَ مِنْ وَجْهِهِ ...» «3»خداوند سيماى نيكوكاران را از چهره او (سبك شمارنده نماز) محو مىكند.
|