گسسترده تولّى و تبرّى‏
اصل تولّى و تبرّى بايد بر سراسر افكار و كردار فردى و اجتماعى مسلمانان سايه افكند و هر انديشه و عملى را كه به نحوى با آن ارتباط پيدا مى‏كند، تحت پوشش گيرد؛ به اين بيان:اصلى‏ترين مسأله‏اى كه محور تولّى و تبرّى قرار مى‏گيرد، «توحيد» و «شرك» است و كمترين مسامحه‏اى در وابستگى به آن و گسستگى از اين، روا نيست. اين مطلب با صراحت و تأكيد هر چه بيشتر در سوره «كافرون» تبيين شده است و قرآن مجيد، حضرت ابراهيم (ع) و همراهان او را با چنين تفكّرى به عنوان اسوه‏هاى برائت و ولايت، معرفى مى‏كند: «قَدْ كانَتْ لَكُمْ اسْوَةٌ حَسَنَةٌ فى‏ ابْراهيمَ وَالَّذينَ مَعَهُ اذْقالُوا لِقَوْمِهِمْ انَّا بُرَءاؤُا مِنْكُمْ وَ مِمَّا تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ ...» «2»
در ابراهيم و همراهان او براى شما الگوى نيكويى است؛ چون به مردم (زمان) خويش گفتند.ما از شما و آنچه جز خدا مى‏پرستيد، بيزاريم.از آنجا كه عملكرد انسان تابع عقيده اوست. مسلمان بر اساس عقيده «توحيدى» و نامسلمان بر مبناى عقيده شرك‏آلود رفتار مى‏كند و هر يك از كردار ديگرى نيز بيزار است:
«وَ انْ كَذَّبُوكَ فَقُلْ لى‏ عَمَلى‏ وَ لَكُمْ عَمَلُكُم انْتُمْ بَريئُونَ مِمَّا اعْمَلُ وَ انَا بَرى‏ءٌ مِمَّاتَعْمَلُونَ» «1»اگر تو را تكذيب كردند، بگو: كردار من از خودم و كردار شما از آنِ خودتان؛ شما از آنچه من به جا مى‏آورم، بيزاريد و من نيز از آنچه شما به جاى مى‏آوريد، بيزارم.حسّاسيت اين موضوع به اندازه‏اى است كه مسلمانان حتى در نوع خوراك و پوشاك نيز بايد اصل تولّى و تبّرى را رعايت كنند. امام باقر عليه‏السلام از پدرانش چنين نقل مى‏كند:خداوند به پيامبرى از پيامبران، وحى كرد كه به ملتت بگو: لباس دشمنان مرا نپوشيد و غذاى دشمنان مرا نخوريد و به شكل آنان درنياييد كه در آن صورت، شما نيز چون آنها دشمن من خواهيد بود. «2»اهميت و وسعت برائت و ولايت در مسائل خرد و كلان سياسى بيشتر خودنمايى مى‏كند، زيرا:
1- مسائل سياسى از ظرافت و حساسيت ويژه‏اى برخورداراست و كمترين مسامحه در آن، گاه به زيانهاى جبران‏ناپذيرى مى‏انجامد.
2- بسيارى از مسائل فرهنگى، اقتصادى، اجتماعى و ... به امور سياسى بستگى دارد و عدم رعايت تولّى و تبرّى در آنها به اين مسائل نيز سرايت مى‏كند.