الف- شناخت
مسلمانان بطور عموم و مسؤولان و سردمداران جامعه بطور خصوص بايد از مسائل روز منطقهاى و جهانى آگاهى داشته باشند، در غير اين صورت نه تنها از عهده مسؤوليت خود برنمىآيند، بلكه از سامان دادن به زندگى عادى خود نيز ناتوان خواهند بود. امام صادق عليهالسلام، دانايى را اساس انديشه و انديشيدن را مبناى اصلاح جامعه دانسته و مىفرمايد: «لا يُصْلِحُ مَنْ لا يَعْقِلُ وَ لا يَعْقِلُ مَنْ لا يَعْلَمُ ... وَالْعالِمُ بِزَمانِهِ لا تَهْجُمُ عَلَيْهِاللَّوابِسُ» «2»آن كه انديشه نمىكند، اصلاح نيز نمىتواند بكند و كسى كه نمىانديشد، دانش ندارد ... و آن كه به زمان خويش آگاهى دارد، شبهات بر او حملهور نمىشوند.پس از آگاهيهاى عمومى، آگاهى خصوصى پيرامون امر به معروف و نهى از منكر نيز شرط ضرورى آن است به اين معنا كه آمر و ناهى بايد در حيطه كارى خويش، از مسائل اسلامى، بىبهره نباشد، همانگونه كه آن حضرت فرمود:
«صاحِبُالْامْرِ بِالْمَعْرُوفِ يَحْتاجُ انْ يَكُونَ عالِماً بِالْحَلالِ وَالْحَرامِ» «1»متصدّى امر به معروف نيازمند آن است كه به حلال و حرام آگاه باشد.زيرا اگر از حلال و حرام مواضع اعتقادى، سياسى، اقتصادى، اجتماعى و ... آگاهى چندانى نداشته باشد، نمىتواند معروف را تثبيت و منكر را نابود سازد و چه بسا برعكس عمل كند؛ منكر را معروف و معروف را منكر جلوه دهد و به جاى امر به معروف و نهى از منكر، امر به منكر و نهى از معروف نمايد! بنابراين، ضرورت دارد كه دست اندركاران نظام اسلامى از «معروف» و «منكر» در حد اجمال اگر نگوييم بطور مفصّل آگاهى داشته باشند.
|