امر به معروف و نهى از منكر

از ديگر مواردى كه بايد سخن حق را گفت، مورد امر به معروف و نهى از منكر است. امر به معروف و نهى از منكر، از ضروريات اسلام است و آيات فراوانى در اين زمينه داريم كه در اين جا بعضى از آن ها را مى آوريم:
(وَلْتَكُنْ مِنْكُم اُمَّةٌ يَدْعُونَ اِلَى الْخَيْرِ وَ يَأْمُرُونَ بِالمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ المُنْكَرِ وَ اُوْلئِكَ هُمُ المُفْلِحُونَ)(1).
بايد جماعتى از شما باشند كه دعوت به خير كنند، امر به معروف و نهى از منكر كنند و آن ها همان رستگاران هستند.
(كُنْتُمُ خَيْرَ اُمَّة اُخْرِجَتْ لِلنّاسِ تَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ تَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ و تُؤْمِنُونَ بِاللّهِ)(2).
شما بهترين امتى بوديد كه براى مردم تحقق يافتيد، امر به معروف مى كنيد و نهى از منكر مى كنيد و ايمان به خدا داريد.
(يُؤْمِنُونَ بِاللّهِ وَالْيَوْمِ الاْخِرِ وَ يَأْمُرُونَ بِالمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ المُنْكَرِ وَيُسارِعُونَ فِى الْخَيْراتِ وَ اُوْلئِكَ مِنَ الْصّالِحِينَ)(3).
ايمان به خدا و روز جزا دارند و امر به معروف و نهى از منكر مى كنند و به سوى كارهاى خوب شتاب مى كنند و آنان از شايستگانند.
(وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِناتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِياءُ بَعْض يَأْمُرُونَ بِالمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَن المُنْكَرِ وَيُقِيمُونَ الصَّلوةَ وَيُؤْتُونَ الْزَّكاةَ وَ يُطيعُونَ اللّهَ وَ رَسُولَهُ اُوْلئِكَ سَيَرْحَمُهُمُ اللّهُ اِنَّ اللّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ)(4).
مردان مؤمن و زنان مؤمن، بعضشان اولياى بعض ديگرند، امر به معروف و نهى از منكر مى كنند، نماز را به پا مى دارند، زكات مى دهند، خدا و رسول خدا را اطاعت مى كنند و اينان را خداوند به زودى مورد لطف و رحمت خود قرار مى دهد كه خداوند مقتدر و دانا است.
در آيه ديگر، پس از آن كه وعده مؤكّد مى دهد به يارى كردن آن كس كه خدا را يارى كند، براى توضيح و معرفىِ كسانى كه خدا را يارى مى كنند، مى فرمايد:

1ـ آل عمران/ 104.
2ـ ال عمران/ 110.
3ـ ال عمران/ 114.
4ـ توبه/ 71.
? صفحه 345?

(اَلَّذِينَ اِنْ مَكَّنّاهُمْ فِى الاَرْضِ اَقامُوا الْصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّكاةَ وَ اَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ الْمُنْكَرِ وَلِلّهِ عاقِبَةُ الْاُمُورِ)(1).
كسانى كه هرگاه به آنان قدرت و مكنت در زمين دهيم، نماز را به پا دارند، زكات دهند، امر به معروف و نهى از منكر كنند و سرانجام كارها براى خدا است.
خداوند در اين آيات، با تعابير ظريف و ستايش آميز در مورد كسانى كه امر به معروف و نهى از منكر مى كنند (مانند: آن ها رستگارند، شما با اين كارها بهترين امتيد، آنان از شايستگانند، و آنان مورد لطف و عنايت و رأفت و رحمت خدا قرار خواهند گرفت) بر اهميت اين دو فريضه تأكيد و مردم را به انجام و توجه به آن ها ترغيب مى كند. حتى با تعابير لطيف و ظريف ادبى، به زيان ترك آن دو عمل را بيان مى كند كه ترك كنندگان اين دو فريضه، از رستگارى دورند، امت خوبى نيستند، صلاح و شايستگى ندارند و مورد لطف و رأفت خدا قرار نمى گيرند. امر به معروف و نهى از منكر، داراى ابعاد، جوانب و مسائلى هستند كه بايد در علم فقه بررسى شوند؛ ولى در اين جا نيز لازم است به طور اجمال به بعضى از اين مسائل اشاره كنيم.