جلوگيرى از خير

بدتر از اينان كسانى هستند كه مانع خير ديگران نيز مى شوند نه تنها خود بخل مىورزند، بلكه ديگران را هم از انفاق و كمك به فقرا باز مى دارند. خداوند درباره اين گروه، تعبير بسيار تند و تهديدآميزى دارد، مى فرمايد:
(اَلْقِيا فى جَهَنَّمَ كُلَّ كَفّار عَنيد مَنّاع لِلْخَيْرِ مُعْتَد مُرِيب)(1).
هر كافر معاند را به جهنم درافكنيد، آن كس كه ديگران را از كار خير باز دارد و ستمگر و در شك و ريب است.
غالباً كسانى كه بخيل هستند، نه تنها خودشان از انفاق خوددارى مى كنند، بلكه ديگران را هم نصيحت مى كنند كه اموالشان را در اين راه ها صرف نكنند؛ مانند منافقان كه خودشان انفاق نمى كردند و به ديگران هم سفارش مى كردند كه:
(لاتُنْفِقُوا عَلى مَنْ عِنْدَ رَسُولِ اللّهِ حَتَّى يَنْفَضُّوا)(2).
به آنان كه نزد پيامبر هستند، انفاق نكنيد تا از اطراف وى پراكنده شوند.
يا مؤمنان را مسخره مى كردند كه اموال خود را به ديگران مى دهند كه البته اينان غير از بخل، انگيزه سياسى هم داشتند و در واقع، با پيغمبر خدا و دين خدا در ستيز بودند.
در آيه ديگر مى فرمايد:
(اَلَّذِينَ يَبْخَلُونَ وَيَأْمُرُونَ النّاسَ بِالْبُخْلِ وَيَكْتُمُونَ ما آتاهُمُ اللّهُ مِنْ فَضْلِهِ وَاَعْتَدْنا لِلْكافِرِينَ عَذاباً مُهيناً)(3).

1ـ ق/ 24 و 25.
2ـ منافقون/ 7.
3ـ نساء/ 37.
? صفحه 314?

كسانى كه خود بخل مىورزند و ديگران را هم به امساك و بخل ورزيدن و انفاق نكردن فرمان مى دهند و آن چه خدا از نعمت هاى خود به آن ها داده است، از ديگران پنهان مى كنند (كافرند) و ما براى كافران، عذابى خواركننده فراهم كرده ايم. كسانى كه بخيل هستند، براى آن كه كار خود را موجه جلوه بدهند و به اصطلاح، شريك جرم پيدا كنند، سعى مى كنند تا ديگران را هم مانند خود كنند تا بخلورزىِ آن ها با كثرت افراد، نمودى نداشته باشد و براى آن كه نيازمندان به سراغشان نيايند يا دولت اسلامى از ايشان ماليات طلب نكند، اموال خود را پنهان مى كنند. قرآن اينان را كافر دانسته كه دچار عذاب كافران خواهند شد. البته كفر در قرآن به معناى عامى به كار رفته است. گاهى به معناى كفرانِ نعمت آمده است، گاهى به معناى كفر اعتقادى و گاهى نيز در مورد كفر در فروع؛ مانند آن كه درباره كسى كه به حج نرود يا نماز نخواند، تعبير كفر به كار رفته و لازمه كفر، عذاب خواهد بود: (وَاَعْتَدْنا لِلْكافِرِينَ عَذاباً مُهيناً).