و)

شيوه ديگر قرآن، براى ترغيب به اطعام و انفاق، نكوهش بخلورزى و تنگ نظرى است. قرآن از كسانى كه بخل مىورزند، مخصوصاً كسانى كه وظايف واجبشان را هم انجام نمى دهند، نكوهش مى كند و مؤمنان را به چند بيان، از بخلورزيدن و خوددارى از احسان و انفاق برحذر مى دارد. در يك جا مى فرمايد:



(هااَنْتُمْ هؤُلاءِ تُدْعَوْنَ لِتُنْفِقُواْ فى سَبِيلِ اللّهِ فَمِنْكُمْ مَنْ يَبْخَلُ وَمَنْ يَبْخَلْ فَاِنَّما يَبْخَلُ عَنْ نَفْسِهِ وَاللّهُ الغَنىُّ وَاَنْتُمُ الفُقَراءُ)(2).

شما همان هاييد كه براى انفاق در راه خدا دعوت شده ايد، پس برخى از شما بخل مىورزيد و هر آن كس كه بخل مىورزد، در حقيقت، به خودش بخل ورزيده است (زيرا به پاداش بزرگ انفاق دست نمى يابد) و خدا بى نياز است و شما نيازمند به او.

كسى كه بخل مىورزد، در واقع، به خودش بخل كرده و مانند اين است كه از خوراك و لباس و ديگر نيازمندى هاى خود، كم مى گذارد و خود را از اين نعمت ها محروم مى سازد. مال براى اين است كه انسان از آن براى رفع نيازهاى زندگى استفاده كند و وسايل راحتى و آسايش خويش را فراهم سازد. بنابراين، اگر كسى حتى به خودش هم بخل ورزد و از دارايى اش در راه آسايش خود استفاده نكند، كار احمقانه اى كرده است. كسانى كه انفاق نمى كنند، در واقع، مانند اين است كه به خودشان بخل كرده اند؛ زيرا در

1ـ ال عمران/ 92.

2ـ محمد/ 38.
? صفحه 313?

سختى ها نياز شديدى به اين انفاق خواهند داشت؛ يعنى در جهان آخرت و در شرايطى كه نياز فراوان دارند، اگر در اين عالم انفاق كرده باشند، چندين برابرش به صورت پاداش در آن عالم به آنان بازمى گردد و نيازشان را برطرف مى كند؛ اما اگرانفاق نكرده باشند، در آن جا دستشان خالى است و هيچ چيز نمى تواند در آن شرايط به دادشان برسد. پس گويى در اين جا كه انفاق نكرده اند، در واقع، به خود ستم كرده و به خويشتن بخل ورزيده اند و اين اموال را از خود دريغ داشته اند.