. كم فروشى

يكى ديگر از زشت ترين انواع ظلم در مبادلات، كم فروشى است كه قرآن بر ترك آن تأكيد فراوان دارد. آياتى در قرآن مجيد از زبان حضرت شعيب(عليه السلام)حكايت از اين دارند كه يكى از مفاسد شايع در ميان قوم شعيب، كم فروشى بوده است.
هر پيغمبرى كه برانگيخته مى شد، با مفاسد رايج عصر خود به مبارزه برمى خاست. يكى از مفاسد اجتماعى، كه در زمان حضرت شعيب رواج داشت، كم فروشى بود؛ چنان
? صفحه 294?
كه در عصر حضرت لوط، هم جنس گرايى در ميان قوم لوط شايع بود و اين پيغمبر با اين عمل فاسد مبارزه مى كرد.
حضرت شعيب تأكيد بسيارى بر دقت در مبادلات، از جهت وزن، مى كرد و پيدا است كه موضوع كم فروشى در آن زمان، رواج داشته و يك مفسده بزرگ اجتماعى بوده است. قرآن هم بر ترك اين گناه زشت، تأكيد فراوان دارد. از اين رو، در آيات متعدد، از زبان شعيب، اين مسئله را با تعبيرهاى مختلف، بازگو مى كند؛ مانند:
(وَاَوْفُواْ الْكَيْلَ وَالْميزانَ بِالْقِسْطِ)(1).
(فَاَوْفُوا الْكَيْلَ وَالْمِيزانَ وَلاتَبْخَسُوا النّاسَ اَشْيائَهُمْ وَلاتُفْسِدواْ فى الاَرْضِ بَعْدَ اِصْلاحِها ذلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ اِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ)(2).
(وَلاتَنْقُصُواْ الْمِكْيالَ وَالْميزانَ اِنّى اَراكُمْ بِخَيْر وَاِنّى اَخافُ عَلَيْكُمُ عَذابَ يَوْم مُحِيط * وَيا قَوْمِ اَوْفُوا المِكْيالَ وَالميزانَ بِالْقِسْطِ وَلاتَبْخَسُواْ النّاسَ اَشْيائَهُمْ وَلاتَعْثَوْا فى الاَرْضِ مُفْسِدِينَ)(3).
در مبادلات، از وزن وكيل كم نگذاريد؛ من خير شما را مى خواهم و بر شما نگران عذاب روز قيامت هستم كه شما را احاطه خواهد كرد. اى مردم! كيل و وزن را به طور كامل رعايت كنيد و به مردم، كم نفروشيد و در زمين به فساد برنخيزيد.
و يا در آيات ديگرى با تعبير (وَزِنُواْ بِالْقِسْطاسِ المُسْتَقيمِ)(4) هر چيز را با ترازوى معتدل وزن كنيد. و يا با تعبير (وَاَقيمُوا الْوَزْنَ بِالْقِسْطِ)(5) و يا (اَلاَّ تَطْغَوْا فِى الْميزانِ)(6).
اين گونه آيات، با تأكيد، مسئله كم فروشى را مطرح مى كنند و بسيارى از آن ها به زمان شعيب مربوط مى شوند و از آن جا كه در آن زمان، رواج و شيوع فراوان داشته است و به صورت يك بيمارى و ناهنجارىِ اجتماعى درآمده بود، معمولا، با تعابيرى مثل (تُفْسِدُوا فى الاَْرْضِ) يا (لاتَعْثَوا فى الاَْرْضِ مُفْسِدينَ) همراه آمده است.
غير از آيات فوق و همانند آن ها، كه در جاى جاى قرآن، به طور پراكنده آمده اند،

1ـ انعام/ 152.
2ـ اعراف/ 85.
3ـ هود/ 84 و 85.
4ـ اسراء/ 35؛ شعرا/ 182.
5ـ الرحمن/ 9.
6ـ الرحمن/ 8.
? صفحه 295?

سوره مطفّفين، (كم فروشان) به همين نام، ناميده شده و با همين تعبير آغاز شده است:
(وَيْلٌ لِلْمُطَفِّفينَ * الَّذِينَ اِذا اكْتالُواْ عَلَى النّاسِ يَسْتَوْفُونَ * وَاِذا كالُوهُم اَوْ وَزَنُوهُمْ يُخْسِرُونَ)(1).
واى بر كم فروشان، آنان كه كالا را از ديگران به طور كامل دريافت مى كنند و هنگامى كه مى خواهند به خريدار تحويل دهند، كمش مى گذارند (و جنس را ناقص تحويل مشترى مى دهند و يا زيادتر از حق خود برمى دارند).