قرآن درباره لباس و مسكن
در قرآن كريم، در ارتباط با اينگونه نيازهاى انسانى نيز آياتى وجود دارد كه آنها را مورد توجّه قرار داده و نعمتهاى خداوند را در اين باره گوشزد كرده است. هرچند كه، به تناسب درجه اهميّت اين نيازها در مقايسه با نيازهاى غذايى و جنسى، وسعت آيات مربوط به لباس و مسكن در حدّ وسعت و گسترش آيات مربوط به زمينه نيازمنديهاى جنسى و غذايى نيست.خداوند در دو آيه از آيات سوره نحل در مورد لباس و مسكن، نعمتهاى خدا را گوشزده كرده در يكجا مى فرمايد:«وَاللّهُ جَعَلَ لَكُمْ مِنْ بُيُوتِكُمْ سَكَناً وَجَعَلَ لَكُمْ مِنْ جُلُودِ الأَنْعامِ بُيُوتاً تَسْتَخِفُّونَها يَوْمَ ظَعْنِكُم وَيَوْمَ إِقامَتِكُمْ وَمِنْ اَصْوافِها وَاَوْبارِها وَاَشْعارِها اَثاثاً وَمَتاعاً اِلى حِين.»(1)
[خداوند آرامگاهى از خانه هاتان براى شما قرار داد و از پوست چارپايان خانه هايى قرار داد كه براى شما خفيف و سبك وزن و قابل انتقال باشد به هنگامى كه مى خواهيد سفر كنيد و يا اقامت گزينيد و از پشمها و كركها و مويهاى آنها اثاثيه و كالايى فراهم نمود].خداوند در اين آيه، نخست روى مسكن تكيه كرده است كه خداى متعال خانه هايى براى شما به منظور تأمين نياز شما به مسكن و محلّى براى سكونت و آرامش قرار داده است.البته، با اين روش قرآن آشنا هستيم كه همه نعمتهاى عالم را منتسب به خداى متعال مى كند و با تعابير مختلف مثل خلق و جعل كه در اين آيه آمده آنها را به خدا نسبت مى دهد تا از اين طريق، ما را و افكار ما را به طرف توحيد افعالى بكشاند.هر خانه و مسكنى كه انسان داشته باشد، هر چند خودش آن را با زحمت ساخته باشد، از آن جهت كه همه مقدمات و وسايل فراهم آوردن و ساختن و بنا كردن آن و حتى همه قدرت و توان و درك و معرفت و تخصّصى نيز كه خود شخص يا ديگران در ساختن آن به كار گرفته در واقع، همه و همه امورى است كه به خدا منتهى مى شود، خدا خالق آن معرفى مى شود. خواه خانه ها و بناهايى كه در شهرها ساخته مى شود و خواه چادرها و خيمه هايى كه چادرنشينها و ايلها و يا حتى ديگران به هنگام مسافرت از آنها استفاده مى كنند.آرى از پوست حيوانات چادرها و سرپناههايى درست مى كنند كه چه در حال
--------------------------------
1ـ نحل/ 80.

سفر و چه در حال حضر، استفاده از آنها آسان است. از آنجا كه سبك وزن و قابل انتقالند، به راحتى آنها را برپا مى كنيد، جمع مى كنيد، و به خوبى از آنها استفاده مى كنيد.سپس يادآورى مى كند كه خداوند از پشم، كرك و موى حيوانات لباس و لوازم زندگى را برايتان فراهم مى آورد و پس از آن به دنبال آيه چنين ادامه مى دهد كه:«وَاللّهُ جَعَلَ لَكُمْ مِمّا خَلَقَ ظِلالا وَجَعَلَ لَكُمْ مِنَ الْجِبالَ اَكْناناً وَجَعَلَ لَكُمْ سَرابيلَ تَقيكُمُ الْحَرَّ وَسَرابيلَ تَقيكُمُ بَأْسَكُمْ كَذالِكَ يُتِمُّ نِعْمَتَهُ عَلَيْكُم لَعَلَّكُمْ تُسْلِمُونَ.»(1)[و خداوند از آنچه كه آفريده (از درختها، سقفها و ديوارها) براى شما سايبانهايى قرار داد و در كوهها غارها را (براى پناه بردن از سرما و گرما و خطرات ديگر) براى شما قرار داد و لباسهايى برايتان فراهم كرد تا شما را از گرما و از خطرها محافظت كند اينگونه خدا نعمت خويش براى شما كامل كند باشد كه تسليم اوامر او شويد].در اين آيه خداوند اشاره به غارها مى كند كه در كوهها براى سكونت و سايبان مى توان از آنها استفاده كرد. اين چيزها براى ما كه در شهر و در خانه هاى زيبا و بناهاى مجهّز آن هم در قرن بيستم با اين پيشرفتى كه شهرسازى كرده است ـ چندان اهميّتى ندارد؛ ولى، براى مردمى كه چادرنشين يا بيابانگرد هستند و يا براى انسانهايى كه هنوز اين ساختمانها و بناها را و اينگونه شهرها و شهرسازى ها و شهرنشينى ها را نداشتند، براى چنين مردمى همين غارها و سكونت گاههاى طبيعى و سايبانها خيلى اهميّت داشته است.همچنين، اشاره مى كند به جامه ها و لباسهايى كه خدا برايتان قرار داده تا شما را از گرما محافظت كند كه مفسّرين گفته اند: سرما هم در اينجا مورد نظر هست و در واقع «وَجَعَلَ لَكُمْ سَرابيلَ تَقيكُمُ الْحَرَّ وَالبَرد» مورد نظر است و «برد» كه لنگه ديگر «حرّ» است در اينجا محذوف ولى معناى آن منظور خواهد بود.

--------------------------------

1ـ نحل/ 81.

سپس خداوند اشاره مى كند به لباسهايى كه براى شما قرار داده است تا شما را از گزند خطرها حفظ كند. جامه هايى كه به هنگام جنگ مى پوشيد مثل «زره» تا در برابر ضربات آلات و ابزار جنگى و حملات دشمن، سر و بدن شما را از آسيب ها و خطرات تا حدودى مصون و محفوظ بدارد. خداوند بدينسان نعمتهايش را بر شما ارزانى مى دارد باشد كه تسليم اوامر او باشيد و اسلام بياوريد.خداوند در قرآن دو آيه ديگر نيز درباره لباس سخن مى گويد: دريكى از اين دو آيه آمده است كه:«يا بَنى آدَمْ قَدْ اَنْزَلْنا عَلَيْكُمْ لِباساً يُوارى سَوْءاتِكُمْ وَريْشاً وَلِباسُ التَّقْوى ذلِكَ خَيْرٌ.»(1)[اى فرزندان آدم (بدانيد كه ما) برايتان فرو فرستاديم لباسى را كه با آن عورتهاتان را مى پوشانيد و جامه هاى نرم و فاخر را (تا براى تجمّل و زيبايى به تن كنيد و نيازهايتان تأمين شود.) و پوشش و لباس تقوا برايتان بهتر و مفيدتر خواهد بود].البته، منظور آيه فوق اين نيست كه خداوند لباس دوخته و آماده و پيراهن و كت و شلوار از آسمان نازل مى كند، بلكه، همانطور كه قبل از اين گفته ايم از نظر قرآن كريم هر چه كه در اين عالم به وسيله نيروهاى موجود در طبيعت و يا به دست خود انسان توليد مى شود، همه و همه، از خزاين الهى نازل شده است و خداوند در يكى از آيات قرآن به شكلى موجز و با بيانى رسا اين حقيقت را روشن و صريح مطرح ساخته مى فرمايد:«وَاِنْ مِنْ شَىء اِلاّ عِنْدَنا خَزائِنُهُ وَما نُنَزِّلُهُ اِلاّ بِقَدَر مَعْلُوم.»(2)[و هيچ چيز (در اين عالم) نباشد جز آن كه مخازن (و منابع اصلى) آنها نزد ما باشد و جز به مقدار معلوم و مشخص از آن فرو نفرستيم].

--------------------------------

1ـ اعراف/ 26.
2ـ حجر/ 21.

آرى، آنچه در اين عالم موجود است، از عالم بالاترى فرود آمده تا در اين عالم مادّى و دنياى جسمانى تحقّق يافته است. بنابراين، منظور از نزول در جمله «وَما نُنَزِّلُهُ اِلاّ بِقَدَر مَعْلُوم» نزول جسمانى و فرود آمدن مكانى نيست، بلكه منظور از آن، تحقّق يافتن، تجسّم يافتن و آفرينش آنها در اين عالم است. پس آنچه را كه در پوشش خود مورد استفاده قرار مى دهيد خدا برايتان آفريده و از سوى او نازل گرديده است.و در دوّمين آيه مى فرمايد:«وَعَلَّمْناهُ صَنْعَةَ لَبُوس لَكُمْ لِتُحْصِنَكُمْ مِنْ بَأْسِكُمْ.»(1)[و به او (داود) ساختن زره (كه نوعى لباس رزمى است) ياد داديم تا شما را از آسيب و خطر محافظت كند].
--------------------------------
1ـ انبياء/ 80.