سنجش و ارزيابى لذّتها
در بحث گذشته دنيا را با آخرت مقايسه كرده گفتيم: چون انسان طالب زندگى پايدار است، خداى متعال وى را براى دستيابى به اين مطلوب و پيدا كردن اين گمشده، راهنمايى مى كند و به وى مى آموزد كه زندگى آخرت پايدارتر است. اكنون بايد توجه كرد كه در اين مقايسه، بُعد عمق و شدّت و كيفيّت لذّت نيز بايد ملحوظ شود كه بدين لحاظ نيز لذّتها و سعادتهاى اخروى در مقايسه با لذّتهاى سطحى و ناچيز دنيوى بهتر و ارجمندترند.بنابراين در اين مقايسه و ارزيابى، دو معيار براى ترجيح يك لذّت بر لذّت ديگر وجود دارد كه عبارتند از: كيفيّت و دوام. و بر اساس آيه شريفه كه مى گويد:«وَالاخِرَةُ خَيْرٌ وَابْقى.» [و جهان ديگر بهتر و پايدارتر است].بر اساس هر دو معيار نامبرده، لذّات انسان در زندگى اخروى اش رجحان و مزيّت دارد.انسان فطرتاً لذّت يكساله را بر لذّت يك ساعته ترجيح مى دهد. حال اگر فرض كنيم دو لذّت از نظر زمان مساوى باشند ولى از نظر كيفيّت و شدّت و ضعف متفاوت، و يا يكى توأم با درد و رنج باشد و ديگرى خالص و بى شائبه، طبعاً، انسان لذّت شديدتر و قوى تر را بر لذّت ضعيفتر و سطحى تر و لذّت خالص و بى درد و رنج را بر لذّت آميخته با آن، ترجيح مى دهد.به نظر مى رسد واژه «خير» در اينگونه آيات اشاره به همين شدّت بيشتر و كيفيّت بالاتر و خلوص آن از آلام و رنجهاست. بنابراين، آيه فوق و آيات مشابه آن با همه ايجاز و كوتاهى به همه معيارهاى گزينش و ترجيح، اشاره كرده اند.