الف) زينتهاى دنيوى
قرآن كريم روى اين موضوع هم مكرّر تكيه كرده و به اين خواست و گرايش فطرى انسان توجّه فرموده است. خداوند در بعضى از آيات، تمام آنچه را كه در روى زمين آفريده است به عنوان زينت زمين معرّفى كرده مى گويد:«اِنّا جَعَلْنا ما عَلَى الاَْرْضِ زينَةً لَها لِنَبْلُوَهُمْ اَيُّهُمْ اَحْسَنُ عَمَلا.»(1)
--------------------------------
1ـ كهف/ 7.

[ما آنچه را كه بر روى زمين است زينت آن قرار داديم تا آنان (انسانها را) بيازماييم كه كداميك در عمل (و رفتار خود نيكوترند].
و در بعضى ديگر از آيات بويژه يادآورى مى كند كه گياهان را زينت قرار داده است تا باعث بهجت و شادابى بينندگان شود، و در يك آيه چنين مى فرمايد:«اَمَّنْ خَلَقَ السَّمواتِ والاَْرضَ وَاَنْزَلَ لَكُمْ مِنَ السَّماءِ ماءً فَاَنْبَتْنا بِهِ حَدائِقَ ذاتَ بَهْجَة.»(1)[كيست كه آسمان و زمين را بيافريد و آب باران از آسمان فرو فرستاد پس ما بوسيله آن باغهايى شاداب و بهجت آفرين رويانديم].چيزى كه انسان از ديدن آن خوشحال و شادمان مى شود. در آياتى به سنگها يا فلزات قيمتى و چيزهايى كه از دريا براى زينت استخراج مى شود اشاره شده از جمله در يك مورد مى فرمايد:«وَهُوَ الَّذى سَخَّرَ الْبَحْرَ لِتَأْكُلُوا مِنْهُ لَحْمَاً طَرِيّاً وَتَسْتَخْرِجُوا مِنْهُ حِلْيَةً تَلْبَسُونَها.»(2)
[و اوست كه دريا را رام كرد تا از آن گوشت تازه و پاكيزه تناول كنيد و اشياى زينتى براى استفاده از آن در آرايش و تجمّل از آن استخراج مى كنيد].و مشابه همين تعبير نيز «وَتَسْتَخْرِجُونَ حِلْيَةً تَلْبَسُونَها»(3) در آيه ديگرى آمده است.در بعضى ديگر از آيات ستارگان را زينت آسمان معرفى مى كند و مى فرمايد:«لَقَدْ زَيَّنّا السَّماءَ الدُّنْيا بِمَصابيحَ.»(4)[محققاً آسمان نزديك را با چراغهايى زينت بخشيديم].ستارگان چراغهايى هستند كه با نور و درخشش آنها آسمان را زينت بخشيده ايم.
--------------------------------
1ـ نمل/ 60.
2ـ نحل/ 14.
3ـ فاطر/ 12.
4ـ ملك/ 5.

در آيه ديگرى در اين زمينه مى گويد:«وَلَقَدْ جَعَلْنا فِى السَّماءِ بُرُوجاً وَزَيَّنّاها لِلنّاظِرينَ.»(1)[در آسمان كاخهايى بلند برافراشتيم و آنها را براى ببنندگان بياراستيم].در بعضى از آيات زينتهاى آسمانى و زمينى را يك جا جمع كرده مورد توجه قرار مى دهد و مى فرمايد:«اَفَلَمْ يَنْظُرُوا اِلَى السَّماءِ فَوْقَهُمْ كَيْفَ بَنَيْناها وَزَيَّنّاها وَمالَها مِنْ فُرُوج وَالأَرْضَ مَدَدْناها وَاَلْقَيْنا فيها رَواسِىَ وَاَنْبَتْنا فيها مِنْ كُلِّ زَوْج بَهيج.»(2)[آيا آسمان را بالاى سرشان نديده اند (و درباره آن نينديشيده اند)؟ كه چگونه بنايش كرده ايم و زينتش بخشيده ايم و هيچ خللى در آن نيست و زمين را (نديده اند) كه چگونه بگسترانيديمش و در آن كوهها استوار ساخته و از هر نوع گياهان بهجت زا و شادى آفرين در آن برويانيديم].كه در آيه ديگرى جمله آخر اين آيه به اين صورت آمده كه «فَاَنْبَتْنا فيها مِنْ كُلِّ زَوْج كَريم.»(3) و منظور از «كريم» در اين آيه «زيبا» است و در آيه سوّمى «وَاَنْبَتْنا فيها مِنْ كُلِّ شَىْء مَوْزُون.» آمده كه «موزون» در اين آيه به معنى چيزى است كه سنجيده و حساب شده باشد. كسانى كه در «فلسفه جمال» حقيقت و چيستى جمال را مورد بحث و بررسى قرار مى دهند، شايد از اين آيه بتوانند شاهدى براى اين نظريه پيدا كنند كه ملاك جمال يا يكى از ملاكهاى آن، موزون بودن و تناسب اجزاى شىء جميل، با يكديگر است.

--------------------------------
1ـ حجر/ 16.
2ـ ق/ 7 و 8.
3ـ لقمان/ 10.