|
كارهاى شيطان
كارهايى كه شيطان مى‌كند در قرآن تحت چند عنوان، فرموله شده كه توجّه به آنها براى انسان ضرورى است. اجمالا، مى‌توان گفت: عمده كار شيطان، وسوسه كردن انسان است كه در چند مورد از آيات قرآن، سخن رفته است نظير آيه:«فَوَسْوَسَ اِلَيْهِ الشَّيْطانُ قالَ يا ادَمُ هَلْ اَدُلُّكَ عَلى شَجَرَةِ الْخُلْدِ وَمُلْك لايَبْلى»(2)پس شيطان به او وسوسه كرد گفت: اى آدم آيا ترا هدايت كنم به درخت ابديت و قدرتى كه كهنه نشود. و آيات سوره ناس كه عمومى است و به همه انسانها مربوط مى‌شود:«قُلْ اَعُوذُ بِرَبِّ النّاسِ... مِنْ شَرِّ الْوَسْواسِ الْخَنّاسِ الَّذى يُوَسْوِسُ فى صُدُورِ النّاسِ.»بگو پناه مى‌برم به پروردگار و صاحب اختيار آدميان .... از شرِّ وسوسه شيطان كه وسوسه مى‌كند در دل انسان. سؤالى كه در اين زمينه طرح مى‌شود اين است كه وسوسه در دل انسان و به تعبير قرآن در سينه انسان، به وسيله شيطان چگونه انجام مى‌شود؟ از چه راههايى و به وسيله چه عواملى آن را در ذهن انسان ايجاد مى‌كند؟
--------------------------------
1. اعراف/ 27.
2. طه/ 120.
پاسخ ما به سؤال بالا اين است كه در قرآن در اين زمينه روى چند عامل تكيه شده است: الف) تزيين اعمال زشت: شيطان كارهاى زشت انسان را در نظر وى تزيين مى‌كند و بدين وسيله او را وسوسه مى‌كند و موجب مى‌شود كه نه تنها آن كار زشت را ترك نكند؛ بلكه، باز هم حتى بيشتر به انجام آن كار مبادرت ورزد؛ چرا كه، تزيين شيطان انگيزه وى را در انجام آن كار تقويت خواهد كرد. آيات فراوانى موضوع «تزيين شيطان» را گوشزد كرده‌اند نظير آيه:«تَاللّهِ لَقَدْ اَرْسَلْنا اِلى اُمَم مِنْ قَبْلِكَ فَزَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطانُ اَعْمالَهُمْ فَهُوَ وَلِيُّهُمْ الْيَوْمَ وَلَهُمْ عَذابٌ اَليمٌ»(1)به خدا قسم كه (انبياء را) فرستاديم به سوى امتهايى پيش از تو سپس شيطان كردار (بد) ايشان را در نظرشان زينت داد پس او امروز دوستدارشان است و درگير عذابى دردناكند.و آيه:«وَزَيَّنَ لَهُمُ الشَّيْطانُ اَعْمالَهُمْ فَصَدَّهُمْ عَنِ السَّبيلِ فَهُمْ لا يَهْتَدوُنَ.»(2)و شيطان كردارشان را بر ايشان زينت داد پس ايشان را از راه (خدا) باز داشت پس آنان هدايت نيافتند. و آيه 38 عنكبوت كه نظير همين آيه است با اين تفاوت كه آخر آيه به جاى «فَهُمْ لايَهْتَدُون» جمله «وَكانُوْا مُسْتَبْصِرين» آمده است. ب) دادن وعده‌هاى دروغ به انسان كه اگر اين كار را بكنى چنين و چنان مى‌شود كه در بعضى آيات از چنين وعده‌اى سخن رفته است مثل آيه:«يَعِدُهُمْ وَ يُمَنّيهِمْ وَ ما يَعِدُهُمُ الشَّيْطانُ الاّ غُرُوراً»(3)(شيطان) وعده‌شان مى‌دهد و به آرزو كردن وادرشان مى‌كند و جز فريب، شيطان وعده‌شان ندهد. و آيه (64) اسراء كه آن نيز از وعده‌هاى دروغ شيطان به انسان، سخن به ميان آورده است. ج) ترساندن انسان، يكى ديگر از كارهاى شيطان است كه انسان را نسبت به آينده خويش بيمناك مى‌سازد و از اين رهگذر مانع وى مى‌شود از انجام كارهاى خير.
--------------------------------
1. نحل/ 63.
2. نمل/ 24.
3. نسا/ 120.
خداوند در قرآن مجيد مى‌فرمايد: «الشَّيطانُ يَعِدُكُمُ الْفَقْرَ»(1) شيطان به تهيدستيتان وعده مى‌دهد. و بدين وسيله شما را از كار مفيد اجتماعى، اخلاقى «انفاق» باز مى‌دارد.
--------------------------------
1. بقره/ 268.
|