4 ـ جهل و نادانى
يكى ديگر از عوامل شتابزدگى، جهل و نادانى و سفاهت است; زيرا افراد جاهل و نادان اغلب گرفتار اوهام و پندارهاى غلط هستند و به گمان اين كه مقدّمات كار فراهم است، خود را در گرداب حوادث مى افكنند و با ناكامى و شكست روبرو مى شوند، در حالى كه هوشياران آگاه، تمام جوانب كار را مورد بررسى قرار مى دهند و با حزم و دورانديشى و دور از هر گونه شتابزدگى، برنامه ريزى مى كنند و مطمئناً پيروز مى شوند. اميرمؤمنان على (عليه السلام) مى فرمايند: «مِنَ الْحُمُقِ اَلْعَجَلَةُ قَبلَ الاِْمْكانِ; عجله كردن قبل از فراهم شدن امكانات (انجام كار)، از حماقت است».(1)