آيا نشاط در عبادت منافات با اخلاص دارد؟
اين سؤالى است كه بسيارى از خود مى كنند كه بعد از انجام يك عبادت خوب احساس نشاط مى كنيم آيا اين نشانه ريا نيست؟ و پاسخ آن اين است كه اگر سرچشمه نشاط توفيقى باشد كه خدا به او داده و نورانيّت و روحانيّتى باشد كه از ناحيه عبادات در وجود انسان حاصل مى شود هيچ منافاتى با خلوص نيّت ندارد; آرى! اگر اين نشاط از مشاهده مردم از اعمال او حاصل گردد منافات با خلوص دارد هر چند موجب بطلان عمل نمى شود مشروط به اين كه مقدار يا كيفيّت اعمال خود را بر اثر مشاهده مردم به هيچ وجه تغيير ندهد.
اين معنى در روايات اسلامى نيز آمده است:
در حديثى از امـام باقـر(عليه السلام) مى خـوانيم: كه در پاسـخ سـؤالى كه يـكى از يـارانـش در اين زمينه عنوان كرد و عرضه داشت كسى عمل خيرى انجام داده و ديـگرى آن را مى بيند و صاحب عمل خوشحال مى شود، آيا اين معنى با خلوص نـيّت منافات دارد؟ فرمود: لا بَأْسَ، ما مِنْ اَحَد اِلاّ وَ هُوَ يُحِبُّ اَنْ يَـظْهَرَ لَـهُ فى الْنّـاسِ الْخَيـْرُ اِذا لَـمْ يَكُنْ صَنَـعَ ذلِكَ لِـذلِكَ! ; اشكالى ندارد، هر كسى دوست دارد كه در ميان مردم كار خير او آشكار گردد (و مردم او را به نيكوكارى بشناسند) مشروط بر اين كه عمل خير را براى اين هدف انجام نداده باشد.(1)
در حديث ديگر مى خوانيم كه «ابوذر» شبيه اين سؤال را از پيغمبر اكرم(صلى الله عليه وآله) نمود و عرض كرد انسان عملى براى خويش (به قصد قربت) انجام مى دهد و مردم او را دوست مى دارند; پيامبر(صلى الله عليه وآله) فرمود: «تِلْكَ عاجِلُ بُشْرى الْمُؤْمِنِ; اين بشارت سريعى است كه

1 و 2 . وسائل الشّيعه، جلد 1، صفحه 55
نصيب مؤمن (در دنيا) مى شود.»(1)