درس اوّل: كلّيات اخلاق اسلامى‏

اخلاق جمع خُلق و در لغت به معناى خويهاست «1» و در اصطلاح، عبارت است از حالت نفسانى راسخ در نفس كه با پيدايش آن حالت، اعمال اخلاقى بدون زحمت و نياز به تأنّى و تأمّل سر مى‏زند. «2»
علمى كه پيرامون صفات نفسانى بحث مى‏كند، نيك و بد و خير و شر را به انسان تعليم داده، راه چگونه زيستن را به او مى‏آموزد، «علم اخلاق» نام دارد. موضوع آن، نفس و روح انسان و هدف آن پيراستن نفس از پستيها، آراستن آن به فضايل و خصلتهاى اخلاقى، توجه دادن به خود شناسى و در نتيجه، رساندن انسان به كمال و سعادت است.از اين رو، علم اخلاق يكى از ضرورى‏ترين علوم براى انسان است.
امام كاظم عليه‏السلام فرمود:
«الْزَمُ الْعِلْمِ لَكَ مادَلَّكَ عَلى صَلاحِ قَلْبِكَ وَاظْهَرَلَكَ فَسادَهُ» «1»
لازمترين علم براى تو آن است كه تو را به پاكسازى دل (وتهذيب نفس) راهنمايى كرده، فساد آن را براى تو آشكار كند.