|
مفهوم رجا
«رجا» به معناى اميدوار بودن و درمقابل نااميدى است. انسان بايد به رحمت الهى اميدوار باشد. اميد به رحمت خدا اين است كه انسان در عين حالى كه در كسب رضاى الهى مىكوشد، براى دور ى از عذاب خدا به خدا پناه برد و به او اميدوار باشد، نيز براى نيل به درجات بالاتر كمال و رهايى از كوتاهيها و غفلتها و آثار ناشى از آنها به رحمت الهى اميد داشته باشد وگناهان او هر چند بسيار سنگين باشد او را از رحمت خدامأيوس نسازد؛ زيرا يأس از رحمت گسترده خدا انسان را به ورطه گناه بيشتر
مىكشاند و فساد و تباهى فرد در اثر يأس افزون مىگردد ومنطق مأيوس اين است «آب كه از سرگذشت چه يك نى، چه صد نى» يعنى من كه غرق شدهام چه فرقى مىكند كه تا چه عمقى از منجلاب فرو روم، امّا اگر اميدوار باشد با تنبّه و توجه به گناه و فساد خويش ومشاهده روزنه نجات تو به كرده، از گناه بيشتر خوددارى مىكند و رو به اصلاح خويش مىگذارد و ممكن است، تا آنجا پيش رود كه گذشته ناهنجار خويش را جبران كند. خداى مهربان مىفرمايد:
«وَلا تَيْأَسُوا مِنْ رَوْحِ اللَّهِ انَّهُ لا يَيْأَسُ مِنْ رَوْحِ اللَّهِ الَّاالْقَوْمُ الْكافِرُونَ» «1»
از رحمت الهى مأيوس نباشيد؛ زيرا جز گروه كافران كسى از رحمت خدا نااميد نيست.
نيز مىفرمايد:
«قُلْ يا عِبادِىَ الَّذينَ اسْرَفُوا عَلى انْفُسِهِمْ لا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّهِ انَّ اللَّهَ يَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَميعاً انَّهُ هُوَ الْغَفُورُالرَّحيمُ» «2»
بگو اى بندگان من كه بر نفس خويش تعدى كردهايد (يعنى به خود ستم روا داشته مرتكب گناه شدهايد) از رحمت خدا مأيوس نشويد؛ زيرا خدا همه گناهان را مىآمرزد. او آمرزنده و مهربان است.
اميرمؤمنان عليهالسلام به مردى كه گناهان بسيار، او را از رحمت خدا مأيوس كرده بود، فرمود:
«اى مرد! نااميدى تو از رحمت خدا، از بقيه گناهان تو بزرگتر است.» «3»
حقيقت رجا آن است كه آدمى، دل خود را براى انتظار محبوب و به دست آوردن آن، آماده سازد؛ يعنى اسباب پذيرايى محبوب را به شكل شايستهاى درخانه دل خود، مهيّا ساخته، براى رسيدن به آن تلاش كند و نسبت به آنچه از قدرت و اختيار او خارج است، اميد فضل و كرم خدا را داشته باشد. اين حالت، رجا نام دارد ولى هرگاه اسباب رسيدن به آن امر مورد انتظار را آماده نكرده باشد، آن را غرور و نادانى مىنامند.اگر بندهاى تخم ايمان را در سرزمين دل افشانده، با آب طاعت و عبادت خدا آبيارىاش كند و صفحه دل را از خار و خاشاك انحرافات اخلاقى پاك سازد و در اين حال به انتظار فضل خدا بنشيند كه خدا او را تا فرا رسيدن لحظه مرگ بر ايمان و عمل صالح ثابت بدارد و رحمت و آمرزش خود را شامل حال او گرداند، اين گونه انتظار، رجاى حقيقى است.
|