امام صادق (عليه‏السلام) به زيارت کربلا، سرزمين شهادت و فداکاري رفت و پس از زيارت امام حسين و اهل بيتش (عليهم السلام) و اصحاب برگزيده‏اش با شوق به زيارت قبر عمويش، عباس شتافت و بر سر مرقد بزرگ آن بزرگوار ايستاد و زيارت زير را که منزلت عباس را نشان مي‏دهد و بر مکانت او گواهي مي‏دهد با اين سرآغاز خواند: «سلام خدا و سلام ملائکه‏ي مقرب و انبياي مرسل و بندگان صالح و همه‏ي شهيدان و صديقان پاک، شبانه روز بر تو باد اي پسر اميرالمؤمنين...». امام صادق عمويش عباس را با اين کلمات که دربردارنده‏ي همه‏ي مفاهيم و معاني تجليل و بزرگداشت است، مورد خطاب قرار مي‏دهد. درود و سلام خداوند، ملائکه، پيامبران مرسل، بندگان صالح، شهيدان و صديقان را بر او مي‏فرستد و اين بهترين و برترين سلامي است براي پرچمدار کربلا. سپس عصاره‏ي نبوت، امام صادق (عليه‏السلام) زيارت خود را چنين پي مي‏گيرد: «به تسليم، تصديق، وفاداري و فداکاريت در راه جانشين پيامبر مرسل، سبط برگزيده، راهنماي عالم، وصي ابلاغگر و مظلوم ستمديده، شهادت مي‏دهم...». [ صفحه 46] در اينجا امام صادق (عليه‏السلام) بهترين نشانه‏هايي که به شهيدان بزرگ تقديم مي‏شود به عمويش عباس تقديم مي‏دارد. افتخاراتي از اين گونه: الف - تسليم: همه‏ي امور خود را به برادرش سيدالشهداء سپرد و در همه‏ي مراحل و مواقف، متابعت از او را بر خود واجب کرد تا آنکه در راه او به شهادت رسيد؛ زيرا به امامت برادرش که مبتني بر ايمان استوار به خداوند است آگاهي داشت و درستي راه و نيت خالص و رأي اصيل برادر را مي‏دانست و بدانها باور داشت. ب - تصديق: عباس (عليه‏السلام) برادرش ريحانه‏ي رسول اکرم (صلي الله عليه و آله)را در تمامي مواقف و ديدگاهها تصديق کرد و هرگز در درستي و عدالت آرمان او به خود شک راه نداد و يقين داشت برادرش بر حق است و هرکه با او سر ستيز دارد در گمراهي آشکار است. ج - وفاداري: يکي ديگر از صفات نيکي که امام صادق (عليه‏السلام) به عمويش ابوالفضل نسبت مي‏دهد، وفاداري است؛ هر پيماني را که در راه دفاع از برادرش امام حق و حقيقت ابوعبدالله الحسين (عليه‏السلام) با خدا بسته بود بجا آورد و در سخت‏ترين شرايط و مراحل در کنار برادر ايستاد و از او جدا نشد تا آنکه دستانش قطع شد و خود در راهش به شهادت رسيد. وفاداري که از والاترين صفات است، از ويژگيهاي اساسي و عناصر حضرت ابوالفضل بود، او آفريده شده بود تا نسبت به دور و نزديکان وفادار باشد. د- فداکاري: امام صادق (عليه‏السلام) به فداکاري و جانبازي عمويش در راه برادرش سيدالشهداء (عليه‏السلام) گواهي مي‏دهد، حضرت خالصانه براي از بين بردن باطل، فداکاري کرد و با پيشوايان کفر و باطل به ستيز پرداخت و با برادر در [ صفحه 47] جانبازيهاي بزرگ و بي‏نظير تاريخ شرکت کرد. به قسمت ديگري از اين زيارت بزرگ توجه کنيم: «پس خداوند از طرف پيامبرش و اميرالمؤمنين و حسن و حسين - صلوات خدا بر آنان باد - بر آنچه پايداري، خويشتنداري و ياري کردن، به تو بهترين پاداش بدهد که بهشت، بهترين فرجام است». اين قسمت شامل تجليل و تقدير حضرت عباس از سوي امام صادق (عليه‏السلام) است؛ زيرا با فداکاريهاي بزرگ در راه سالار شهيدان و جانبازي در راه او و تحمل هرگونه سختي در کنار او، شايسته‏ي اين بزرگداشت است. حضرت در اين تلاشها و مقاومتها تنها رضاي خدا را مد نظر داشت و خداوند نيز عوض پيامبرش، مولاي متقيان، حسن و حسين - سلام الله عليهم - اين جانبازيها را ارج نهاد و به او بهترين پاداشها را عطا کرد. امام صادق (عليه‏السلام) زيارت خود را پي مي‏گيرد و صفات والاي عمويش عباس و جايگاهش را نزد خداوند ياد مي‏کند و مي‏فرمايد: «گواهي مي‏دهم و خدا را گواه مي‏گيرم که تو در همان راه پيکارگران «بدر» و مجاهدان در راه خدا و صافي ضميران خداخواه در جهاد دشمنانش و مدافعان استوار دوستانش و ياري کنندگان اوليايش، پيش رفتي و چون آنان کوشيدي، پس خداوند بهترين، والاترين و کاملترين پاداشي که به مطيعان واليان امرش و اجابت کنندگان دعوتش مي‏دهد، به تو عطا کند...». [1] . امام صادق (عليه‏السلام) عقل ابداعگر و انديشمند اسلام گواهي مي‏دهد و خدا را به شهادت مي‏طلبد بر اينکه عمويش عباس در جهادش دوشادوش برادرش، پدر [ صفحه 48] آزادگان، امام حسين (عليه‏السلام) بر همان راه شهيدان بدر پيش رفت؛ رادمرداني که با خون پاک خود پيروزي هميشگي اسلام را مسجل کردند و با يقين به عادلانه بودن آرمان خود و با آگاهي و بصيرت تام، شهادت را انتخاب کردند و پرچم توحيد و کلمه‏ي حق را بر بلنداي تاريخ به اهتزاز درآوردند. ابوالفضل العباس نيز در اين راه درخشان پيش تاخت و براي نجات اسلام از چنگال بي‏سر و پاي اموي و ابوسفيان زاده که مي‏خواست کلمه‏ي الهي را محو کند و پرچم اسلام را درهم بپيچد و مردم را به جاهليت نخستين برگرداند، قيام کرد و به شهادت رسيد. ابوالفضل تحت فرماندهي برادرش، پدر آزادگان در برابر طاغوت خونريز اموي ايستاد و با پايداري و قيام آنان بود که کلمه‏ي حق تثبيت و اسلام پيروز شد و دشمنان حق و حقيقت و امام بشدت شکست خوردند. امام صادق (عليه‏السلام) زيارت خود را ادامه مي‏دهد و صفات برگزيده‏ي عمويش عباس را برمي‏شمارد و پاداش او را چنين ياد مي‏کند: «شهادت مي‏دهم (که) حق نصيحت را بجا آوردي و نهايت تلاشت را کردي، پس خداوند تو را در ميان شهيدان مبعوث کرد و روحت را با روحهاي سعيدان همراه ساخت و در وسيعترين منزل بهشتي جاي داد و بهترين غرفه را به تو عطا کرد و نامت را در «عليين» پرآوازه ساخت و با پيامبران، شهيدان و صالحان - که چه خوب رفيقاني هستند - محشورت کرد. شهادت ميدهم که تو سستي نکردي و عقب ننشستي و با بصيرت نسبت به امرت پيش رفتي در حالي که به صالحان اقتدا کرده بودي و پيامبران را پيروي مي‏کردي. پس خداوند ما، تو، پيامبرش و اوليايش را در جايگاه برگزيدگان و پاکان جمع کند که اوست مهربانترين مهربانان». [2] . [ صفحه 49] در قسمت پاياني زيارت، متوجه اهميت بي‏مانند و موقعيت والاي حضرت عباس نزد امام صادق (عليه‏السلام) مي‏شويم؛ زيرا اين قهرمان بزرگوار با نصيحت خالصانه و فداکاري در راه ريحانه‏ي رسول خدا (صلي الله عليه و آله)، امام حسين (عليه‏السلام) از احترامي خاص نزد امام برخوردار گرديد؛ لذا امام صادق دعا مي‏کند تا خداوند عمويش را به بالاترين درجات قرب برساند و او را با پيامبران و صديقان محشور کند.