آب‏هاي ممدوح و مذموم از کتاب «سرچشمه حيات» به قلم آقاي حاج شيخ محمد گلستاني استفاده شده است. 1 - آب زمزم. 2 - آب فرات. برداشتن کام بچه با آب فرات. 3 - نهر سيحون و جيحون. 4 - نهر دجله. و اما حديث ديگر. 5 - رود نيل. و اما حديث ديگر. 6 - آب برهوت. 7 - آب گوگردي و تلخ. [ صفحه 151] اخبار و احاديث اسلام، بعضي از آبها را مورد مدح و بعضي ديگر را مورد ذم قرار داده است. با توجه بر اينکه آبهاي مذمت شده ذاتا بد نيست. چون در نظام احسن جهان آفرينش، هيچ موجودي ذاتا بد به وجود نيامده است. بلکه هر يک از آنها تحت شرايط خاص اقليمي، داراي خاصيت‏هاي گوناگون بوده در نهايت با برخوردهاي متفاوت حديثي روبرو گشته است. مثلا رود نيل که در بعضي روايت‏ها مورد نکوهش قرار گرفته. نه به خاطر اين است که، خود رود نيل ذاتا بد است. بلکه اثرات خاک و هوا يا جهات ديگر است که، اسرار آن را براي ما بيان نگرديده است. رود نيل از هفت کشور مختلف عبور مي‏کند. و طولاني‏ترين رود جهان به شمار مي‏آيد. اما روايات روي خاک مصر انگشت گذاشته است، نه همه کشورهايي که در مسير آن قرار دارد. در اين راستا است رودهاي ديگر جهان، که در صفحات بعد مطالعه مي‏فرمائيد. و همچنين آبهاي گرم و گوگردي و يا تلخي که در عده‏اي از روايات استشفا از آنها را منع کرده و توبيخ نموده است. در حالي که ميان مردم نافع بودن اين قبيل آبها شهرت تام گرفته است. به طوري که معالجه با آن آبها به صورت يک فرهنگ در آمده است. پس نبايد روايت نکوهش کننده را به خود آبها متوجه سازيم، بلکه فعل و انفعالات درون زميني و برون زميني است که در آبها اثر گذاشته و عنوان ثانوي روي آنها آورده است. چيزي که مايه‏ي تأسف است، هنوز درباره چشمه‏هاي آب گرم و معدني و خواص آنها، نه در ايران در بسياري از کشورهاي ديگر، بررسي فراگير و منظمي انجام نشده؛ آنچه صورت گرفته، بسيار ناقص و پراکنده بوده است به نظر مي‏رسد در بسياري از مناطقي که در حوزه آتشفشانها قرار دارند، چشمه‏هاي معدني دست [ صفحه 152] نخورده، و منابع آبگرمي که بتوان با سهولت بدانها دست يافت، وجود دارد. خواص درمان فوق‏العاده اين گونه چشمه‏ها و در نهايت، اهميت اقتصادي غير قابل انکار آنها، در اين زمينه بررسي‏هاي منظم و گسترده‏اي را ضروري مي‏سازد. [1] .